Pętla tramwajowo - autobusowa "Turkusowa"

* * *

foto: Janusz Światowy, pętla Turkusowa po budowie 2015 rok

Trochę historii

Prace przy budowie trasy tramwajowej od mostu Długiego do końcówki tramwaju linii 1 za mostem Cłowym na wysokości lotniska w Dąbiu trwały od początku XX wieku. Planowano też przedłużenie trasy dalej do Zdrojów, Klęskowa, Dąbia, Podjuch. Zwieńczeniem tych planów była budowa linii szybkiego tramwaju po śladzie istniejącej już trasy ale z innym zakończeniem jej na wybudowanej pętli Turkusowa (odchylenia od projektu tramwajarzy niemieckich). Jest to I etap budowy.

W 1903 roku do użytku oddano nowo wybudowany most Długi (Hansabrücke) - most o konstrukcji stalowej. W roku 1905 tramwaje przekroczyły Odrę, i co powodowało przedłużenie trasy tzw. linii żółtej "jedynki" pokonującej trasę Westend - Breitestrasse (Łękno - Wyszyńskiego) do portu wolnocłowego (Freihafen) na Grosse Lastadie (Energetyków).

W 1909 roku oddano do eksploatacji stalowy most na kanale Parnickim (Parnitzbtücke)- most Portowy o długości około 100 metrów, co pozwoliło na dalsze przedłużenie trasy o 388 metrów na odcinku Port Wolnocłowy (Freihafen) do Altdammerstrasse (Gdańska) na wysokości Portu Centralnego.

Wybuch I wojny światowej w 1914 roku, jak też powojenna inflacja wstrzymywała plany rozbudowy szczecińskiej komunikacji na wiele lat. Firma komunikacyjna prowadziła też prace koncepcyjne o przerzuceniu komunikacji miejskiej tramwajowej na drugi brzeg Regalicy i dalej, co umożliwiała jej po ciężkim kryzysie stopniowa poprawa sytuacji finansowej.

W 1925 roku doprowadzono ją do obecnej Stoczni Pomerania, by rok później w czwartym kwartale 1926 roku dotrzeć w okolice Mostu Cłowego, a w czerwcu 1927 roku przekroczyć go.

W ten sposób tramwaj przekroczył trzecią po Odrze i Parnicy rzekę Regalicę, a centrum miasta zyskało bezpośrednie połączenie z nowo otwartym lotniskiem w Dąbiu (stało się to możliwe bo miasto w latach 1909-1911 roku wybudowało nowy most niskowodny, zwodzony o długości 195 metrów. Most Cłowy zaprojektował radca budowlany Benduh, który też sprawował nadzór nad budową. Wykonanie robót budowlanych powierzono inż. Balgowi, a opracowanie architektoniczne Wihelmowi Mayerowi. Przy budowie mostu pracowały takie firmy jak: Beuchelt & Co z Zielonej Góry, Kühne ze Szczecina i Gollnow & Sohn też ze Szczecina).

Dzięki temu trasa do lotniska, którą poruszała się linia 1 była najdłuższą trasą w mieście i wynosiła ona 11.586 metrów w tamtym okresie (Tor Kolarski przy Wojska Polskiego do końcówki przy lotnisku). Końcówka trasy jest w miejscu, gdzie obecnie znajduje się stacja benzynowa. Linia 1 przestała kursować na trasie do lotniska 19 marca 1945 roku wg. informacji niemieckiego tramwajarza polskiego pochodzenia.

A tak to się zaczęło

W drugiej dekadzie kwietnia 2013 roku podpisano umowę na budowę linii tramwajowej na odcinku od Basenu Górniczego do osiedla Słonecznego na zapleczu marketu „Selgros”. Pętla „Turkusowa” jest elementem składowym tej trasy. Początek powstawania pętli to kwiecień 2013 a zakończenia budowy też kwiecień 2015 roku.

Jest pętlą pośrednią, bo dalszy ciąg budowy SST ma biec dalej, aż do Kijewa. Zgodnie z projektem, poprowadzono torowiska trasy SST pod istniejącym wiaduktem linii kolejowej numer 351 (E- 59) Szczecin Główny - Szczecin Dąbie - Świnoujście – Poznań na odcinku między stacjami Szczecin Dąbie i Szczecin Zdroje, gdzie właśnie zlokalizowano pętlę "Turkusowa".

Na samej pętli wykonawca wybudował przejście dla pieszych pod torami tramwajowymi, wraz z pochylniami dla osób niepełnosprawnych. Wybudował również cztery perony z nowymi wiatami, po dwa dla wysiadających i wsiadających. Postawiono budynek socjalno - kasowy i budynek podstacji zasilający trakcję napowietrzną. Wybudowano także chodniki biegnące pod wiaduktem linii numer 351, jak również od strony ulicy Turkusowej pod wiaduktem nieużywanej trasy kolejowej biegnącej do elektrociepłowni. Splantowano i uporządkowano teren wraz z nasadzeniem drzew.

foto: Janusz Światowy, pętla Turkusowa część tramwajowa 2015 rok

Jak na razie, pętla "Turkusowa" budzi wielkie kontrowersje, bo wybudowano ją w szczerym polu w oddaleniu od pierwszych bloków mieszkalnych osiedla Słonecznego. Urząd Miasta - Wydział Inwestycji Miejskich zawalił sprawę nie wpisując w inwestycję SST budowy również pętli autobusowej łącznie z infrastrukturą.

Miasto również pokpiło sprawę i spóźniło się z ogłoszeniem osobnego przetargu na te prace. Budowa ma przebiegać w trybie "zaprojektuj i wybuduj". Mają zostać wybudowane m.in. nowe drogi, ścieżki rowerowe, pętla autobusowa z czterema zadaszonymi peronami oraz parking rowerowy. Pętla ma mieć połączenie z ulicami Jasną i Walecznych. Firma Zakład Robót Inżynieryjno - Budowlanych Andrzej Dykowski ze Szczecina, która wygrała przetarg ma 16 miesięcy na wykonanie zadania od chwili podpisania umowy. Jak wszyscy zauważyli, że po uruchomieniu tramwaju na pętli przy Turkusowej prace będą prowadzone jeszcze przez co najmniej osiem miesięcy.

foto: Janusz Światowy, pętla Turkusowa część tramwajowa 2018 rok

Zapowiadana przez ZDiTM wielka reorganizacja komunikacji na prawobrzeżu legła w gruzach. Przeniesiono ją na 2016 rok z powodu braku w tym rejonie dróg dojazdowych, które umożliwiłyby skomunikowanie "Turkusowej" liniami autobusowymi komunikacji miejskiej, obsługującymi prawobrzeże miasta. Jak zapewnia ZDiTM, pętla ma zyskać też dogodne połączenie z pobliskim przystankiem kolejowym Szczecin Zdroje. Wynika z tego, że miasto musi wybudować nowy układu dróg w tej części Prawobrzeża.

foto: Janusz Światowy, widok na pętlę tramwajowo - autobusową Turkusowa 2018 rok

11 kwietnia 2015 roku wykonawca trasy - konsorcjum Tramwaje Szczecińskie i Strabag zgłosiły miastu zakończenie budowy i oczekują z jego strony na odbiory techniczne. Trochę to potrwa. Również z powodu nie zakończonej inwestycji przez Energopol Szczecin, przebudowy torowisk na odcinku ulic Energetyków, Gdańskiej wraz z przebudową pętli na Basenie Górniczym. Prawdopodobnie tramwajem na pętlę „Turkusowa” pojedziemy chyba pod koniec czerwca 2015 roku.

Historyczne przekroczenie Regalicy przez komunikację tramwajową

foto: Janusz Światowy, pętla Turkusowa część tramwajowa 2018 rok

Trasa od Basenu Górniczego do pętli na Turkusowej wybudowana przez konsorcjum firm Szybki Tramwaj Sp. z o. o. i STRABAG Sp. z o. o., (utworzonej na potrzeby tego przedsięwzięcia), dwanaście lat po oddaniu do użytku mostu Pionierów z wydzielonym dla niej pasem, została sprawdzona przez komisje odbierającą inwestycje.

W ciągu dwóch lat wybudowano między innymi 8 km nowych torów tramwajowych wraz z całą infrastrukturą podziemną i nadziemną niezbędną do prawidłowego funkcjonowania trasy tramwajowej. Projekt w całości finansował wykonawca wykładając na ten cel 165 mln zł brutto. Wydział Inwestycji Miejskich Urzędu Miasta zwróci pieniądze konsorcjum po oddaniu trasy do użytku.

foto: Janusz Światowy, pętla Turkusowa tablica informacji pasażerskiej 2018 rok

Trasa SST od maja 2015 czekała po odbiorach technicznych na przejazd techniczny tramwaju, który ma za zadanie sprawdzenie poprawności położenia torów i ich skrajni, powieszonej trakcji napowietrznej, czy też poprawności wykonania peronów na przystankach "Lotnisko", "Gryfińska" i na samej pętli "Turkusowa".

Po 70 latach od ostatnich kursów linii 1 pod zarządem komunikacji niemieckiej (Tor Kolarski - Lotnisko Dąbie), rozpoczął się o godzinie 10:00 w dniu 17 sierpnia 2015 roku historyczny przejazd tramwaju po nowo wybudowanej trasie, przejazd był przejazdem technicznym, który ma zakończyć odbiór całkowity inwestycji.

Do testowania trasy został wysłany wagon Tatra KT4Dt - 131, którym jak w poprzednich testach na trasie Most Długi - Basen Górniczy kierował Pan Roman Mirek. Było to możliwe dzięki zakończeniu odbiorów zmodernizowanej trasy tramwajowej od Mostu Długiego do Basenu Górniczego wraz z pętlą w dniach 11 i 12 sierpnia 2015 roku. Przejazd i próby odbyły się bez niespodzianek na czterokilometrowym odcinku od Basenu Górniczego przez przystanek "Lotnisko", "Gryfińska" do pętli "Turkusowa".

foto: Janusz Światowy, pętla Turkusowa część tramwajowa 2018 rok

18 sierpnia 2015 odbyły się przejazdy wagonów Swing - 825 i Moderus Beta - 601, by zyskać pewność, że wszystkie typy wagonów pokonają całą trasę bezkolizyjnie.

Sensacje i zdziwienie kierowców jadących do centrum wywołała szybka jazda tramwaju od przystanku "Lotnisko" do Basenu Górniczego. Niskopodłogowy Swing pobił rekord prędkości, rozwinął na torach ponad 70 kilometrów na godzinę a dokładnie 72.

Jest to historyczna data przekroczenia linii tramwajowej komunikacji szczecińskiej po jej wybudowaniu do miejsca, gdzie zbudowano 80 tysięczną enklawę miasta z osiedlami "Słoneczne", Majowe", "Bukowe", "Nad Rudzianką". Jest, to jak sądzę kontynuacja zamysłu tramwajarzy niemieckich aby połączyć poprzez komunikację tramwajową obie połówki miasta. Mieszkańcy miasta pojadą nową trasą od 29 sierpnia 2015 (pierwsze dwa dni za darmo) w ramach promocji zafundowanej przez rajców.

foto: Janusz Światowy, pętla Turkusowa część tramwajowa 2018 rok

Jeszcze pozostaje kwestia wybudowania drugiej części pętli - pętli autobusowej wraz z jej infrastrukturą, która ma zostać oddana do użytku w 2016 roku. W ramach zadania mają powstać cztery perony, ale też parking dla samochodów osobowych na sześćdziesiąt miejsc, zadaszony parking bike&ride dla rowerów i drogi dla nich. Pętla i parking rowerowy ma zostać wyposażony w monitoring. W programie funkcjonalno-użytkowym przewidziano także dwie automatyczne toalety.

W momencie uruchomienia tramwaju nie będzie miejsca do przesiadek z autobusu na tramwaj przez jakieś pół roku. To pokrzyżowało plany ZDiTM-u, któremu marzyło się, aby z pętli "Turkusowa" wychodziły cztery linie tramwajowe tj. na Niebuszewo, Krzekowo, Gumieńce i Pomorzany i uruchomieniu autobusu pośpiesznego z pętli przez Autostradę Poznańską (Krygiera), Taczaka i Obwodnicę Śródmiejską, byłaby linią okólną i z najdłuższą trasą przejazdu. Oddanie pętli autobusowej wymusi nową organizację komunikacji na prawobrzeżu. Na pętlę zawitają na razie dwie linie tramwajowe 2 i 8.

SST w liczbach

foto: Janusz Światowy, pętla Turkusowa część tramwajowa 2018 rok

Wykonawca zbudował czterokilometrowe podwójne torowisko wraz z kompletną nowoczesną infrastrukturą techniczną umożliwiającą zdalne sterowanie urządzeniami torowymi. Ponadto powieszono sieć trakcyjną o długości 8,2 km, wykop obudowany (789 m), estakady nad ulicą Hangarową (66 m), wiadukt i kładkę technologiczną w ciągu ulicy Batalionów Chłopskich (17 m), a także kładkę - przystanek Lotnisko (75 m). w trakcie budowy zużyto 20.463 metrów sześciennych betonu, 1322 ton stali zbrojeniowej. Z wykopu usunięto 30 tysięcy m3 ziemi, a na nasyp użyto 57 tysięcy metrów sześciennych ziemi.

Pętla Turkusowa - część autobusowa

foto: Janusz Światowy, pętla Turkusowa część autobusowa 2018 rok

Jak wspomniałem wyżej pętla autobusowa miała być oddana do eksploatacji w czerwcu 2016 roku. Niestety oddano ją po półtorarocznym uruchomieniu części tramwajowej pętli Turkusowa tj. 29 stycznia 2018 roku, bo firma Zakład Robót Inżynieryjno - Budowlanych Andrzej Dykowski ze Szczecina, która wygrała przetarg nie spełniła oczekiwań miasta (zerwano umowę).

foto: Janusz Światowy, pętla Turkusowa część autobusowa 2018 rok

Urząd Miasta ogłosił nowy przetarg do, którego zgłosił się 5 firm. 1 września 2016 roku UM wybrał firmę MUSING sp. z o.o. Sp. ze Szczecina, Która zaoferowała wykonanie zadania za 7 205 374,56 zł i która miała 10 miesięcy na wykonanie zadania od chwili przejęcia placu budowy.

foto: Janusz Światowy, pętla Turkusowa część autobusowa 2018 rok

10 października 2016 roku firma Müssing rozpoczęła od przygotowania sobie terenu do dalszych prac, poprzez wykarczowanie krzaków i drzew przy skarpie kolejowej biegnącej wzdłuż ulicy Turkusowej do skrzyżowania z ulicą Jasną/Przelotową. Do Świąt Bożego Narodzenia firma i jej wykonawcy trzymali dobre tempo robót. Na okres świąteczny przez około dwa tygodnie prace zostały wstrzymane. Po okresie świątecznym tempo prac raz rosło to spowalniało i w ten sposób firma załapała opóźnienie. Po wielu zapowiedziach terminów oddania pętli autobusowej, które nie były dotrzymywane.

foto: Janusz Światowy, pętla Turkusowa część autobusowa 2018 rok

Po wielu perturbacjach w dniach 11 - 12 grudnia 2017 roku przedstawiciele UM i ZDiTM przystąpili do końcowego odbioru inwestycji. Przy pętli tramwajowej w części autobusowej powstały nowe perony, parking dla samochodów i drogi dojazdowe, a 13 grudnia przedstawiciele kolei sprawdzali prawidłowość wykonania przejazdu kolejowego na przecięciu ulic Jasna/Przelotowa. 27 grudnia 2017 roku UM przekazał informacje o zakończeniu odbiorów technicznych pętli autobusowej Turkusowa.

Inwestycja była uzupełnieniem istniejącej infrastruktury części tramwajowej, zakończyła się z półtorarocznym opóźnieniem. A to wszystko z powodu rezygnacji z pierwszego wykonawcy czy też z przeciągającymi się uzgodnieniami z PKP.

Mieszkańcy i pasażerowie oczekiwali na informację do 18 stycznia 2018 roku, kiedy ZDiTM wydał komunikat, w którym ujawniono wprowadzone zmiany w kursowaniu linii autobusowych obsługujących Prawobrzeże.

Po trzech latach od oddania do eksploatacji pętli tramwajowej "Turkusowa" tudzież po ośmiu miesiącach części autobusowej, dotarło do decydentów, że konieczne jest oświetlenie terenu na odcinku od przystanku Jaśminowa ZUS, do przejścia pod wiaduktem kolejowym tuż przy ulicy Turkusowej. Ciemności panujące na tym odcinku powodowały lęk pasażerów przed korzystaniem z tego chodnika.

W dniu 9 lipca 2018 roku na stronie UM ukazało się ogłoszenie o przetargu na „Budowa oświetlenia ciągów pieszych przylegających do trasy Szczecińskiego Szybkiego Tramwaju na odcinku od przystanku Jaśminowa do pętli Turkusowa w Szczecinie”.

Termin składania ofert przewidziano na 24 lipca 2018 roku. W tym dniu otwarto oferty, zgłosiły się 3 firmy ze Szczecina, Goleniowa i Chociwla. Miasto przeznaczyło na ten cel 250 tysięcy złotych. 10 sierpnia 2018 wybrano firmę Zakład Robót Elektro-Energetycznych Przemysław Jurczak z Goleniowa, która zaproponowała kwotę 182 331,59 zł.

W ramach tego przetargu postawiono 34 latarnie typu parkowego. Wykonawca wykonał prace w ciągu 4 miesięcy.

* * *