Tabor tramwajowy w komunikacji miejskiej

* * *

Podstawą taboru liczącego ponad 200 wozów są tramwaje typu 105N wraz z wszystkimi pochodnymi wariantami oraz czeskie wozy Tatra typu KT4Dt i KT6. Tramwaje Szczecińskie mając na uwadze komfort pasażera i wysoką jakość świadczonych usług, stale przeznacza środki własne połączone z dofinansowaniem z funduszy unijnych w inwestycje w tabor.

W 2010 roku zakupione zostały nowoczesne niskopodłogowe wagony marki PESA, a tramwaje typu 105 oraz Tatry objęte zostały programem gruntownej modernizacji.

Wagony liniowe

120 NaS „Swing” to nowoczesny tramwaj i w pełni niskopodłogowy, którego producentem jest bydgoska firma "Pesa". Dzięki swojej konstrukcji jest przyjazny dla osób starszych i niepełnosprawnych. Wygodny wjazd do środka, także wózkiem dziecięcym, zapewnia specjalnie rozkładana rampa.

Pojazd składa się z 5 członów, a jego całkowita długość wynosi 31,82m. Tramwaj jest w stanie pomieścić do 211 osób, w tym 61 na miejscach siedzących. Maksymalna prędkość eksploatacyjna wynosi 70 km/h.

Każdy pojazd wyposażony jest w nowoczesny system informacji pasażerskiej, a dodatkowo komfort i bezpieczeństwo jazdy pasażerów zapewniają układ klimatyzacji oraz system monitoringu. Debiut liniowy Swinga (na trasie linii nr 7) odbył się 1 lutego 2011.

Tatra T6A2 to jednokierunkowy, wysokopodłogowy tramwaj produkowany w latach 1988 - 1991 przez czeskie zakłady ČKD w Pradze. Wóz ten, pochodzący z serii wyprodukowanej dla Berlina, jest bezpośrednim następcą wagonów Tatra T4.

W 1996 roku tramwaj przeszedł gruntowną modernizację.T6A2 jest tramwajem konstrukcji stalowej z trzema parami dwuskrzydłowych drzwi odskokowo - wychylnych. Silniki umieszczone są na każdym wózku, wyposażone są w rozruch tyrystorowy TV3, a ich łączna moc wynosi 180 kW. Zastosowanie układu tyrystorowego umożliwia oszczędne wykorzystanie energii w czasie hamowania i przyspieszania.

Wagon ten podobnie jak Tatra KT4Dt, posiada hamowanie elektrodynamiczne oraz hamulce szynowe. W celu poprawy komfortu jazdy tramwaj wyposażono w układ poprzecznych amortyzatorów pudeł oraz elektroniczne systemy informacji wizualnej i akustycznej. Pierwsze dwa wagony dostarczono na teren Zajezdni Pogodno w nocy z 29/30 października 2007 oraz 30/31 października 2007 roku. Nadano im numery boczne 201 i 202.

Jest to, wagon pochodzący z serii wyprodukowanej dla Berlina w zakładach ČKD Tatra w liczbie 99 sztuk. Dwa prototypy zostały zbudowane w 1982 roku, produkcja seryjna trwała od 1983 do 1987 roku.

Wagony zostały poddane całkowitej modernizacji w Niemczech w latach 1994-1996 przez Waggonbau Bautzen GmbH. Tramwaj typu KT4Dt, przegubowy tramwaj czteroosiowy. Silniki umieszczone są na każdym wózku. Wagon posiada hamowanie elektrodynamiczne oraz hamulce szynowe, tarczowe elektryczne i ręczne. Wyposażone zostały w impulsowy układ rozruchowy.

Napędzane czterema silnikami prądu stałego o mocy 45 kW każdy. Kabina motorniczego z nawiewnym ogrzewaniem i klimatyzacją. Pulpit z ręcznym nastawnikiem jazdy.Tramwaj wyposażono w elektroniczne systemy informacji wizualnej i akustycznej. Dwuskrzydłowe drzwi wyposażono w wychylno-przesuwny mechanizm sterujący z rewersem. Komfort jazdy poprawia układ poprzecznych amortyzatorów pudeł, ułatwiający pokonywanie nierówności toru. Tramwaje wyposażone są w samoczynne elektromechaniczne sprzęgi Scharfenberga.

Tramwaj105N jest pojedynczym wagonem czteroosiowym. Silniki umieszczone są na wszystkich wózkach, po dwa na wózek. Rozruch jest oporowy, samoczynny, realizowany za pomocą rozrusznika bębnowego. Hamowanie jest elektrodynamiczne, wagon posiada także hamulce szczękowo-bębnowe oraz szynowe.

Układ elektryczny przeniesiono bez większych zmian z produkowanego wcześniej tramwaju 13N. Zupełnie inny był natomiast wygląd zewnętrzny - nadwozie o nowoczesnej na tamte czasy sylwetce, wysokiej linii okien i z charakterystycznymi szybkami w kabinie motorniczego. W 2000 roku rozpoczęła się modernizacja 12 wagonów 105Na. Wszystkie wagony zmodernizowane weszły do ruchu w 2001 roku.

Ponadto zostały dostarczone 14 sztuk nowych wagonów tramwajowych typ 105N2k/S/2000. Ich charakterystyczne cechy to: rozruch tyrystorowy, nowej konstrukcji pudło ze zmienioną ścianą czołową i tylną, nowe stanowisko motorniczego, klimatyzacja kabiny motorniczego, sterowanie zadajnikiem ręcznym, nowy typ gniazd międzywagonowych. Wszystkie wagony weszły do ruchu w 2001 roku.

Moderus Beta MF 15 AC i MF 25 AC

Foto: Tramwaje Szczecińskie

* długość całkowita tramwaju 28 250 mm
* szerokość tramwaju 2 354 mm
* masa własna tramwaju 41 850 kg
*dopuszczalna liczba miejsc ogółem 204
* liczba miejsc do siedzenia – dla obsługi/dla pasażerów 1/62(stałe) + 2 (składane)powierzchnia niskiej podłogi dla osób stojących 7,2 m²

11 marca 2014 Tramwaje Szczecińskie podpisały umowę z poznańskim producentem "Modertrans" na dostawę wagonów częściowo niskopodłogowych.

9 maja 2014 roku zgodnie z umową "Modertrans" dostarczył pudło i podzespoły do tramwaju Moderus beta MF 02 AC za pośrednictwem firmy transportowej "Panas". Jest to pierwszy wagon dostarczony do Szczecina.

Tramwaje Szczecińskie podpisały w dniu 4 września 2014 roku następną umowę z firmą "Modertrans" umowę na dostawę elementów niezbędnych do samodzielnego montażu przez pracowników spółki kolejnego tramwaju częściowo niskopodłogowego, a 24 października 2014 roku w godzinach rannych z Poznania przyjechał drugi częściowo niskopodłogowy wagon "beta" numer 602. Jest to dwusetne pudło wyprodukowane przez firmę z Poznania.

Jednocześnie spółka tramwajowa zaprezentowała gotowy już wagon, złożony przez pracowników tramwajów pod nadzorem inżynierów z firmy "Modertrans". Nowy pojazd o numerze bocznym 601 po uzyskaniu wszystkich niezbędnych pozwoleń dopuszczających do ruchu wyjechał na trasę linii 3 w 9 października 2014 roku.

Tramwaje Szczecińskie w dniu 19 września 2017 roku ogłosiły następny przetarg nieograniczony na dostawę dwu kompletnych nadwozi wraz niezbędnym wyposażeniem z możliwością wykorzystania prawa opcji. 26 października 2017 otwarto oferty, a 22 grudnia podpisano umowę. Pudła dotarły do warsztatów spółki 19 marca i 29 marca 2018 roku. na trasy wyjechały 13 i 15 września 2018 roku.

Po mieście jeżdżą dwa tramwaje złożone przez pracowników spółki - 601, 602, 603, 604.

Wagony historyczne

Tramwaj GT6 jest sześcioosiowym wagonem przegubowym. Silniki umieszczone są na 1 i 3 wózku, po jednym na wózek. Rozruch jest oporowy, bezpośredni za pomocą nastawnika. Wagon posiada hamowanie elektrodynamiczne oraz hamulce szynowe , tarczowe elektryczne i ręczne. Tramwaje GT6 były produkowane w różnych wersjach przez kilka fabryk.

Dzięki swojej niezawodności nadal można je spotkać w wielu miastach Niemiec oraz innych państw. W Düsseldorfie pierwsze wagony GT6 pojawiły się w 1956 roku. Na początku 1996 roku Szczecin zakupił partię używanych wagonów.

Wagony GT6 mają szereg cech odróżniających je od tramwajów polskiej produkcji. Silniki są samoprzewietrzalne, zastosowano także ciche przetwornice statyczne. Wózki posiadają dodatkowy stopień odsprężynowania. Drzwi mają ciche napędy, zabezpieczenia przed przycięciem pasażera, system automatycznego zamykania i indywidualnego otwierania za pomocą przycisku. Wycofany z eksploatacji z dniem 1 kwietnia 2009 roku.

B4 i l to pojedyncze wagony doczepne (bez silników) produkowane przez firmę Düwag z Düsseldorfu, przystosowane do łączenia w składy z wagonami GT6.

Dzięki posiadanemu pulpitowi manewrowemu można z nich kierować składem przy jeździe do tyłu. Do tramwajów GT6 i pochodnych produkowane były także wagony doczepne w różnych odmianach, pozwalające na zwiększenie pojemności niewielkim kosztem.

Do Szczecina w 1996 i 1997 trafiły pojazdy z dwóch miast (Düsseldorfu oraz Frankfurtu nad Menem) i w czterech odmianach. Do ruchu weszły jednak tylko dwie wersje typ B4 z Düsseldorfu oraz typ l z Frankfurtu.

Pierwsze wagony B4 skierowano do zajezdni Golęcin, stamtąd od 1997 roku wyjeżdżały na linię 6. Wagony l trafiły na Niemierzyn, skąd w 1998 zaczęły wyjeżdżać na linię 3. W 2000 roku przekazano jeden wóz B4 z Golęcina na Niemierzyn.

Pod koniec eksploatacji doczepy można było spotkać na liniach 3 (l i B4) i 6 bis (B4) jedynie w dni powszednie. Zostały wycofane z eksploatacji pod koniec 2002 roku.

Tramwaj 102Na jest sześcioosiowym wagonem przegubowym wyprodukowanym przez firmę "Konstal". Silniki umieszczone są na 1. i 3. wózku (po dwa silniki na wózek). Rozruch silników jest oporowy, następuje za pomocą nastawnika niskonapięciowego sterującego stycznikami. Wagon posiada hamowanie elektrodynamiczne oraz hamulce szczękowo-bębnowe, tarczowe i szynowe.

Tramwaje rodziny 102N wywodzą się z prototypowego wagonu 15N, wyprodukowanego w jednym egzemplarzu w 1963 roku. Kolejne prototypy, tym razem wersji 102N, powstały w 1967 i 1968 roku. Seryjna produkcja rozpoczęła się w 1969 roku. Od 1970 roku produkowano już wersję zmodyfikowaną, oznaczoną 102Na, i właśnie takie wagony trafiły do Szczecina w 1971.

Na początku lat 90. część wagonów skierowano do remontu kapitalnego w MZNT Kraków. Po remoncie zmienił się ich wygląd - mają dwa reflektory i inaczej rozmieszczone kierunkowskazy, a wewnątrz siedzenia tapicerowane zastąpiono laminowanymi.

W 1996 roku wozy 102Na wraz z GT6 zastąpiły ostatnie tramwaje typu N. Zostały wycofane z eksploatacji z końcem lutego 2007 roku.

Tramwaj N jest konstrukcją wzorowaną na niemieckim wagonie typu wojennego. Charakterystyczne cechy tych pojazdów to duże pomosty i szerokie drzwi, mające ułatwiać ewakuację w razie alarmu lotniczego.

Wagon posiada dwa silniki, każdy napędza jedną oś. Rozruch następuje całkowicie ręcznie za pomocą nastawnika. Opory rozruchowe umieszczone są na dachu oraz wewnątrz - pod siedzeniami, z możliwością przełączenia ich w zależności od pory roku. Hamowanie jest elektrodynamiczne oraz ręczne za pomocą hamulców tarczowych.

W 1948 rozpoczęto produkcję wagonów doczepnych typu ND, a rok później - wagonów silnikowych typu N.

Do Szczecina trafiły dopiero w 1955 roku. W trakcie tak długiej eksploatacji tramwaje N były wielokrotnie modernizowane. Wagony N przebudowywano na typ 4N poprzez zmianę układu wnętrza - zmieniano drzwi na dwuskrzydłowe i skracano pomosty poprzez przesunięcie stopnia wewnętrznego. Instalowano także hamulce szynowe oraz elektrycznie zamykane drzwi. 3 listopada 1996 roku był ostatnim dniem kursowania składów typu N.

W 1925 roku do Szczecina trafiły pierwsze wagony typu Dessau, które zastąpiły najstarsze wozy Herbrand. Prawdopodobnie z 40 dostarczonych tramwajów tylko 10 zostało wyprodukowanych w fabryce wagonów w Dessau, natomiast pozostałe dostarczył zakład w Bremen z firmy Nordwaggon. Ponieważ za oznaczenie typu przyjęto nazwę producenta, stąd też wagony 1''-10'' i 133-152 określane są jako typ Bremen.

Należy do nich także zachowany wagon 144. Do 1945 roku wagony Bremen/Dessau miały stały przydział, kursując na linii 7. Po wojnie 8 wozów tego typu sprzedano do Poznania, a pozostałe jeździły po Szczecinie aż do końca lat 60 XX wieku.

Wagon 144 w 1969 roku przebudowano na pług wirnikowy, otrzymał numer XI. Służył tak do połowy lat 90, kiedy to zapadła decyzja, by odbudować go jako zabytkowy, przy wykorzystaniu części z kasowanej solarki XXX. Jednak ze względów finansowych remont wstrzymano. W 2001 roku, dzięki zaangażowaniu STMKM oraz finansowemu wsparciu sponsorów, wznowiono prace przy odbudowie. Wykonały ją Centralne Warsztaty Sp. z o. o., a wagon oddano do użytku 7 lipca 2001.

Wagony robocze

Holowniki i piaskarki


Do ich zadań należy holowanie niesprawnych wagonów na terenie zajezdni oraz w mieście. Większość holowników ma też zainstalowane skrzynie z piaskiem. Piasek jest używany do posypywania śliskich torów, przede wszystkim w okresie jesienno-zimowym, gdy gromadzi się na nich warstwa liści opadających z drzew. Wszystkie holowniki są przebudowane z wagonów typu N lub 4N. Przebudowy dokonało MZK Szczecin we własnym zakresie.

Pługi odśnieżne

Używane są do usuwania śniegu z torów, wykonane są w dwóch wariantach: pługi lemieszowe spychają śnieg na bok za pomocą lemiesza, natomiast pługi wirnikowe rozdrabniają śnieg wyrzucając go na bok dzięki wirującej stalowej szczotce o kształcie walca, napędzanej dodatkowym silnikiem sterowanym drugim nastawnikiem. Na pługi przebudowywano wagony typu Bremen/Dessau, N i 4N, poprzez skrócenie przedniego pomostu i zamontowanie w tym miejscu lemiesza lub wirnika. Przebudowy dokonali pracownicy MZK Szczecin.

Solarki

Używane były w czasie bardzo silnych mrozów do posypywania zalodzonych szyn, jeździły zwykle jako doczepki do pługów. Obecnie posiadamy dwie solarki typu Dessau (doczepne). Przebudowy dokonali pracownicy MZK Szczecin.

Wagon pomiarowy

Przebudowano go z wagonu 4N, służy do pomiarów sieci trakcyjnej. Przebudowy dokonali pracownicy MZK Szczecin.

Lorki

Zbudowano je na podwoziach wagonów tramwajowych, służą do przewozu części. Przebudowy dokonali pracownicy MZK Szczecin.

Zdjęcie wykonane na terenie zajezdni Golęcin w 2016 roku.

Wagony szkoleniowe

Na stałe do nauki jazdy przystosowany jest jeden wagon typu 105Na. Wbudowano w nim dodatkowe miejsce dla instruktora oraz tablicę do symulacji różnych awarii. Okazjonalnie do nauki jazdy używa się także innych wagonów roboczych lub wagonów liniowych, po zainstalowaniu dodatkowego hamulca dla instruktora. Przebudowy dokonali pracownicy MZK Szczecin.

* * *