Bilet elektroniczny

* * *

Trochę historii

Już w 1991 roku MZK Szczecin wraz z firmą "Automatyzacja i Komputeryzacja - AUTOCOMP" istniejącą od 1987 roku, z siedzibą w Szczecinie przy ulicy Bohaterów Warszawy, próbowały wdrożyć do eksploatacji karty magnetyczne zastępujące bilety papierowe.

Karta ta miała być do wszystkiego, to znaczy spełniać rolę portmonetki elektronicznej, z której płaciłoby się nie tylko za bilety w komunikacji miejskiej ale także za rozmowy telefoniczne, za tankowanie benzyny itd. Miała również spełniać rolę klucza elektronicznego.

Po dwudziestu latach powrócono do tego pomysłu i Zarząd Dróg i Transportu Miejskiego urzeczywistnił ideę biletu elektronicznego, ale już jako Szczecińską Kartę Aglomeracyjną.

W ramach systemu zarządzania ruchem ZDiTM zamówił również system okresowego biletu elektronicznego. Wprowadzenie tego systemu ma ograniczyć koszty dystrybucji biletów, ma stworzyć warunki poszerzenia oferty przewozowej skierowanej do pasażerów komunikacji miejskiej Szczecina, turystów – aglomeracji szczecińskiej. System biletu elektronicznego ( elektroniczna karta bezstykowa) ma być powiązany z obecnie funkcjonującym systemem Karty Strefowej w strefie płatnego parkowania.

Hiszpańska firma "GMV", która wygrała przetarg dostarczyła i uruchomiła na terenie działania ZDiTM:
• 3 stanowiska personalizacji kart,
• 30 stanowisk sprzedaży i doładowania kart,
• 50 000 kart,
• 70 czytników kontrolerskich,
• Oprogramowanie zarządzające systemem biletu elektronicznego.

Nośnik okresowego biletu elektronicznego
Karta Elektroniczna

Karty elektroniczne zbliżeniowe są zgodne ze standardami opisanymi w normie ISO/IEC 14443typ A part 1, 2, 3, 4. Pojemność karty wynosi 4 KB. Została nadrukowana poligraficznie zgodnie ze wzorem dostarczonym przez ZDiTM. Rozdzielczość nadruku jest nie mniejsza niż 300 dpi. Nadruki na karcie są odporne na ścieranie. Nadruk numeru karty wykonano metodą grawerowania laserowego. Unikalny numer jest wydrukowany na karcie i jednocześnie zapisany w pamięci karty. W przypadku stwierdzenia niezgodności tych numerów - karta zostanie uznana za wadliwą.

Bilet elektroniczny ma pełnić funkcję biletu okresowego lub biletu uprawniającego do bezpłatnych przejazdów środkami komunikacji miejskiej. Jest biletem imiennym lub na okaziciela, przystosowany jest do rozszerzenia w przyszłości o funkcjonalności Karty Miejskiej, dzięki której mieszkańcy aglomeracji szczecińskiej będą mogli identyfikować się oraz dzięki funkcjonalności elektronicznej portmonetki płacić za usługi miejskie takie jak: wejścia na obiekty sportowe, do ośrodków kultury, itp.. Ma pełnić również funkcję biletu elektronicznego dowolnego typu (bilet okresowy, czasowy, strefowy, wieloprzejazdowy, itp.)

Bilet ma strukturę pamięci, która umożliwia zaimplementowanie funkcjonalności zgodnych z zamówieniem, tzn. bilet okresowy miesięczny, semestralny, półroczny i roczny oraz bilet uprawniający do bezpłatnych przejazdów, a w przyszłości będzie mógł być wykorzystany jako nośnik Karty Miejskiej. Karta ma strukturę podzieloną na strefy pamięci, która umożliwia ustrukturyzowane zapisanie i przechowywanie danych. Struktura strefy pamięci jest na tyle elastyczna, aby w przyszłości można było dopisać na karcie usługi, które będą włączone w zakres Karty Miejskiej.

Struktura karty uwzględnia taryfy biletowe różnych przewoźników oraz różne rodzaje biletów, tak aby użytkownik karty posiadał uprawnienia do przejazdu środkami transportu różnych przewoźników stosujących odmienne taryfy przewozowe. Karta integruje różne typy biletów (okresowe, strefowe, płatności za przejazd z elektronicznej portmonetki). Wszystkie parametry biletów muszą być konfigurowane poprzez dedykowane, zcentralizowane oprogramowanie dostarczone w ramach kontraktu.

Przy sprzedaży biletu elektronicznego zapisywane są w pamięci karty następujące informacje:
• imię, nazwisko,
• opcjonalnie PESEL,
• adres,
• typ ulgi/zniżki.
Karta przystosowana jest do wykonania na niej trwałego nadruku (zdjęcie i tekst zawierający do 40 znaków) na drukarce do drukowania na kartach plastikowych w procesie personalizacji.

Urządzenia do personalizacji

Każde stanowisko do personalizacji i doładowań kart wyposażono w następujące urządzenia:
• komputer stacjonarny,
• kamerę cyfrową,
• drukarkę termosublimacyjną lub termotransferową do personalizacji kart,
• urządzenie do zapisu i odczytu kart.

Wszystkie stanowiska (terminala POS ) personalizacji komunikują się z serwerem systemu za pomocą sieci internetowej lub GSM/GPRS.

W ramach tego kontraktu zostało zakupionych 70 przenośnych czytników kontrolerskich. Przenośny terminal pozwala na: sprawdzenie stanu karty oraz jej salda w dowolnym miejscu na trasie przejazdu, umożliwia nałożenie na pasażera opłat dodatkowych i przewozowych w przypadku braku uprawnienia do przejazdu, doładowania karty /zapisu informacji o bilecie okresowym na karcie elektronicznej w przypadku zakupu biletu przez Internet. Zakupiono również 200 kontrolerskich kart służbowych wstępnie zadrukowanych wg projektu uzgodnionego z Zditm.

Dane techniczne tego urządzenia są następujące:

• Mikroprocesor minimum 32 bitowy,
• System operacyjny Windows
• Pamięć: minimum 64MB SDRAM oraz minimum 32 MB pamięci FLASH,
• Kolorowy wyświetlacz min 2,5” LCD,
• System transmisji danych: GPRS wbudowany,
• Port USB,
• Czytnik kart zbliżeniowych zgodnych z normą ISO 14443,
• Zasilanie: wewnętrzna bateria jonowo litowa.
• Wbudowana drukarka termiczna do drukowania potwierdzeń,
• Zasilacz zewnętrzny 230 V AC 50 Hz,
• Maksymalne wymiary: 90x70x190 mm,
• Miejsce na moduł kryptujący zabezpieczającą operacje,
• Wytrzymała klawiatura.

Czytnik spełnia funkcje - identyfikacji kontrolera poprzez kartę służbową kontrolera, umożliwia ręczny wybór linii, trasy i przystanku, przesyłanie danych do Centrum Sterowania poprzez GPRS oraz Ethernet.
Podstawowymi danymi na czytniku są tzw. czarna lista, która umożliwia wgląd w listę kart zastrzeżonych, biała lista - wgląd w listę kart dla których oczekują transakcje do wykonania (transakcje internetowe), rozliczenia i operacje wykonane przez kontrolera, lista kart zablokowanych z powodu nieważności.

Cechy użytkowe to - wybór trybu kontrola, powiadomienie dźwiękowe po przyłożeniu biletu, inny rodzaj informacji akustycznej w przypadku pozytywnego zweryfikowania biletu a inny w przypadku weryfikacji negatywnej (bilet nieważny), na ekranie terminala pojawią się informacje o stanie biletu. Minimalny zestaw informacji to: termin ważności, strefa obowiązywania, rodzaj ulgi, ostatnie rejestracje biletu itp., sprawdzenie terminu ważności biletu okresowego, w przypadku wykrycia nieważnego biletu, terminal musi zablokować kartę i zapisać dane w pamięci urządzenia, terminal powiadomi sygnałem dźwiękowym o wykryciu nieważnej karty. Sygnał ten musi się różnić od sygnału wykrycia karty ważnej, minimalny czas pracy terminala bez ładowania baterii wynosi 12 godziny w trybie pracy ciągłej, kontroler będzie mógł nałożyć opłatę dodatkową w przypadku nieważnego biletu i wydrukować potwierdzenie poprzez swój terminal.

Kontroler może wydrukować raport dzienny, który będzie zawierał minimum informacje: liczbę przeprowadzonych kontroli, ilość sprawdzonych biletów, ilość kart, które zostały zastrzeżone, ilość kart zweryfikowanych pozytywnie, ilość wydanych opłat dodatkowych i przewozowych.

* * *