 |
 Menu 1879-1929 Lata 20-40 XX wieku Lata 50–80 XX wieku |
Tabor tramwajowy w Tramwajach Szczecińskich
|
 Foto: www.berlin.straba.de |
* długość: 14,50 m
* szerokość: 2,20 m
* wysokość: 3,11 m
* masa własna: 18 300 kg
* ilość członów: 1
* ilość osi: 4
* ilość i układ drzwi: 3 (2-2-2)
* liczba i moc silników: 4 x 45 kW
* miejsc siedzących: 33
* miejsc ogółem: 106
Tatra T6A2 to jednokierunkowy, wysokopodłogowy tramwaj produkowany w latach 1988 - 1991 przez czeskie zakłady ČKD w Pradze. Wóz ten, pochodzący z serii wyprodukowanej dla Berlina, jest bezpośrednim następcą wagonów Tatra T4. W 1996 roku tramwaj przeszedł gruntowną modernizację.
T6A2 jest tramwajem konstrukcji stalowej z trzema parami dwuskrzydłowych drzwi odskokowo - wychylnych. Silniki umieszczone są na każdym wózku, wyposażone są w rozruch tyrystorowy TV3, a ich łączna moc wynosi 180 kW. Zastosowanie układu tyrystorowego umożliwia oszczędne wykorzystanie energii w czasie hamowania i przyspieszania.
Wagon ten podobnie jak Tatra KT4Dt, posiada hamowanie elektrodynamiczne oraz hamulce szynowe. W celu poprawy komfortu jazdy tramwaj wyposażono w układ poprzecznych amortyzatorów pudeł oraz elektroniczne systemy informacji wizualnej i akustycznej. Planuje się, że Tatry T6A2 zastąpią wozy GT6 oraz najbardziej wyeksploatowane tramwaje typu 105. Miasto podpisało umowę z BVG Berlin na dostawę 32 wagonów, które mają być dostarczone do Szczecina do końca 2008 roku.
Pierwszy wagon dostarczono na teren zajezdni Pogodno w nocy z 29/30 października 2007 roku dostał nr boczny w Szczecinie 201/(5206 - nr berliński) i 30/31 października 2007 roku dostał nr boczny 202/5209 - nr berliński.
Wagon tramwajowy typu KT4Dt
 |
* Długość – 18 110 mm
* Szerokość – 2 180 mm
* Wysokość – 3 400 mm
* Układ osi - Bo'Bo
* Moc silników - 4x45 kW
* Miejsca siedzące - 33
* Miejsca stojące – 99
* Układ napędowy – czoper prądu stałego
* Czworo drzwi w systemie otwierania odskokowo - wychylnym
Charakterystyczne żółtki pochodzą z serii wyprodukowanej dla Berlina w zakładach ČKD Tatra. Produkcja seryjna trwała od 1983 do 1987 roku. Wagon typu KT4Dt – przegubowy tramwaj czteroosiowy. Silniki umieszczone są na każdym wózku. Wagon posiada hamowanie elektrodynamiczne oraz hamulce szynowe, tarczowe elektryczne (postojowe) i ręczne.
Wyposażone zostały w impulsowy energooszczędny układ rozruchowy. Napędzane czterema silnikami prądu stałego o mocy 45 kW każdy. Kabina motorniczego przestronna z nawiewnym ogrzewaniem i klimatyzacją. Pulpit z ręcznym nastawnikiem jazdy.
Tramwaj wyposażono w elektroniczne systemy informacji wizualnej i akustycznej. Dwuskrzydłowe drzwi wyposażono w wychylno-przesuwny mechanizm sterujący z rewersem. Komfort jazdy poprawia układ poprzecznych amortyzatorów pudeł, ułatwiający pokonywanie nierówności toru. Wagony wyposażone są w samoczynne elektromechaniczne sprzęgi Scharfenberga.
Ciekawostką jest kabina motorniczego, bardzo przestronna z nawiewnym ogrzewaniem i klimatyzacją. Po raz pierwszy Tatry pojawiły się na szczecińskich ulicach w 13 kwietnia na jazdach próbnych, a w listopadzie 2006 roku już jako liniowe. Nadano im w Szczecinie numery boczne od 101 - 121. Wszystkie garażują na zajezdni Pogodno. Jest ich 21 sztuk.
Wagon 105N2k/S/2000
 |
* Długość - 13,5 m
* Szerokość - 2,35 m
* Masa - 16,5 t
* Układ osi - B0B0
* Moc silników - 4*40 kW
* Miejsca siedzące - 22
* Miejsca stojące - 100
W 2001 zakupiono dla Szczecina 14 całkowicie nowych tramwajów 105N2k/S/2000. Ich charakterystyczne cechy to: rozruch tyrystorowy, nowej konstrukcji pudła ze zmienioną ścianą czołową i tylną, nowe stanowisko motorniczego, klimatyzacja kabiny motorniczego, sterowanie zadajnikiem ręcznym (joystickiem), nowy typ gniazd międzywagonowych.
Wagony 105N2k/S/2000 wyprodukowano w chorzowskim Alstomie. To jednoczłonowy, jednokierunkowy wagon silnikowy, wyposażony w trzy drzwi. Stanowi odmianę wagonu 105Na. 8 tych wagonów stacjonuje na Pogodnie, a 6 na Golęcinie.
Doczepa czynna
Dane techniczne:
* model: 105N2k/2000/Protram (na licencji Alstom Konstal S.A)
 |
* szerokość: 2,35 m
* wysokość: 3,09 m
* masa własna: 17 700 kg
* ilość członów: 1
* ilość osi: 4
* ilość i układ drzwi: 3 (2-2-2)
* liczba i moc silników: 4 x 41,5 kW
* miejsc siedzących: 19
* miejsc ogółem: 127
* rok produkcji: 2007
13 listopada w godzinach rannych została przywieziona pierwsza z 6 szt. doczepa tramwajowa. Dostarczono ją na zajezdnię Pogodno. Doczepa wyprodukowana przez firmę "Protram" z Wrocławia dla wagonów 105N2k/2000. Doczepa o numerze fabrycznym 001 dostała w Szczecinie nr boczny 791 i będzie na stałe stacjonowała na terenie zajezdni Pogodno. Ostatnią doczepę dostarczono 18 grudnia 2007 roku. Pierwsze dwie doczepy wyjechały na miasto w 29 grudnia 2007 roku.
Doczepa posiada 3 pary drzwi odskokowo - wychylnych, przewidziano również specjalnie wydzieloną część przeznaczoną na wózki dziecięce i inwalidzkie.
Doczepy dostały numery boczne 792, 793, 794 w zajezdni Pogodno i 1063, 1064 w zajezdni Golęcin.
Zostały połączone w zestawy z 105N2k/2000 w zajezdni Pogodno następująca: 783+791, 790+792, 789+793, 787+794, a pozostałe "bulwy" w składy 785+786, 788+784.
w zajezdni Golęcin 1057+1063 i 1058+1064
Wagony 105N i pochodne
 |
* Długość - 13,5 m
* Szerokość - 2,4 m
* Masa - 16,5 t
* Układ osi - B0B0
* Moc silników - 4*40 kW
* Miejsca siedzące - 20 (105N,Na,Np)
* Miejsca stojące - 100
Najliczniejszy zarówno pod względem liczby pojazdów, jak również wersji i odmian typ taboru w Szczecinie. Pojedyncze, czteroosiowe wagony, produkowane seryjnie od 1974 roku, pojawiły się w Szczecinie w 1975. Kursują pojedynczo, w składach dwuwagonowych oraz - okazjonalnie - w trzywagonowych. Stacjonują we wszystkich zajezdniach tramwajowych, planowo obsługują wszystkie linie.
105N jest pojedynczym wagonem czteroosiowym. Silniki umieszczone są na wszystkich wózkach, po dwa na wózek. Rozruch jest oporowy, samoczynny, realizowany za pomocą rozrusznika bębnowego. Hamowanie jest elektrodynamiczne (silniki pracujące jako prądnice), wagon posiada także hamulce szczękowo-bębnowe oraz szynowe.
Pierwszy prototyp wagonu 105N powstał w 1973 roku. Układ elektryczny przeniesiono bez większych zmian z produkowanego wcześniej tramwaju 13N. Zupełnie inny był natomiast wygląd zewnętrzny - "kanciaste" nadwozie o nowoczesnej na tamte czasy sylwetce, wysokiej linii okien i z charakterystycznymi szybkami w kabinie motorniczego. Pierwsze wagony nowego typu dotarły do Szczecina w lutym 1975 roku. Wszystkie trafiły do zajezdni Pogodno, skąd początkowo pojedynczo, a później w składach dwuwagonowych, wyjeżdżały na linie 4, 7, 8 i 9. W 1979 roku wagonów typu 105N było już 98. W tymże roku rozpoczęto produkcję zmodyfikowanego modelu, oznaczonego jako 105Na, ale pojawił się on w naszym mieście dopiero w 1981. Najpoważniejsza zmiana to wprowadzenie mniej energochłonnego rozruchu z przełączaniem grup silników. W kolejnych wersjach zmieniał się także wygląd zewnętrzny, a starsze wagony upodabniano do nowszych. Inne zmiany z pierwszej połowy lat 80. to wprowadzenie tramwajów 105N/Na na linię 2 oraz uruchomienie składów trójwagonowych 105Na.
Koniec lat 80. to całkowity brak dostaw nowych wagonów. Dopiero w 1990 roku zakupiono 4 pojazdy typu 105Na. Od 1991 roku nowe tramwaje 105Na kierowano do zajezdni Golęcin, natomiast zajezdnia Pogodno otrzymała 2 wagony 106Na z rozruchem tyrystorowym. Na Golęcin przekazano także 16 wagonów 105N i 105Na z Pogodna oraz 8 wagonów 105N zakupionych w Gorzowie Wielkopolskim. W 1994 roku na Golęcinie pojawiły się 2 tramwaje typu 105Np. Ich charakterystyczne cechy w stosunku do 105Na to m. in. nowe drzwi i ich napędy, nowe wózki z dodatkowym odsprężynowaniem, przetwornice statyczne, pantografy nowego typu.
W 2000 roku rozpoczęła się modernizacja 12 wagonów 105Na. Zakres modernizacji obejmował m. in.:
- wymianę nadwozi na nowe trzydrzwiowe, o większej wytrzymałości
- montaż nowych drzwi odkładanych na zewnątrz typu IFE
- montaż nowych przetwornic statycznych, zmniejszających poziom hałasu
- wymianę wózków z wprowadzeniem II stopnia odsprężynowania (ograniczenie hałasu podczas jazdy)
- montaż nowego pulpitu dla motorniczego
- montaż nowej instalacji elektrycznej
- remont kapitalny pozostałych podzespołów
 |
Drugi wagon w zmodernizowanym składzie składzie nie ma kabiny motorniczego, dzięki czemu zwiększa się powierzchnia dla pasażerów. W 2001 roku prowadzono dalszy ciąg procesu modernizacji wagonów tramwajowych typ 105Na. Zakres modernizacji był bardzo zbliżony do wykonanych wcześniej. Różnica polegała na:
- dostosowaniu istniejącego pudła do nowych drzwi z napędami IGE,
- pozostały zakres prac tak jak w pierwszej modernizacji.
W chwili obecnej wagony te są w dalszym ciągu unowocześniane i malowane w kolorach czerwono - beżowym. Kolory szczecińskich tramwajów z lat 60 - 80 XX wieku
* * *
Tabor historyczny
GT6
Dane techniczne:
* Długość: 19,1 m
* Szerokość: 2,35 m
* Masa: 17,6 t
* Układ osi: B'2'B'
* Moc silników: 2*100 kW
* Miejsca siedzące: 44
* Miejsca stojące: 146
Tramwaje popularnie nazywane "helmutami" mają już ponad 50 lat. To przegubowy pojazd produkowany przez niemiecką fabrykę Düwag. Helmut jest sześcioosiowym wagonem przegubowym. Silniki umieszczone są na 1. i 3. wózku, po jednym na wózek. Rozruch jest oporowy, bezpośredni za pomocą nastawnika. Wagon posiada hamowanie elektrodynamiczne oraz hamulce szynowe , tarczowe elektryczne (postojowe) i ręczne. Tramwaje te były produkowane w różnych wersjach od 1956 roku. O ich niezawodności świadczy fakt, że jeżdżą jeszcze u nas i w wielu miastach za granicą. Szczecin zakupił partię tych wagonów w 1996 roku. Było to możliwe dzięki temu, że Niemcy wycofywali u siebie wagony z eksploatacji - kupując nowe niskopodłogowe. Garażowały w zajezdniach Niemierzyn i Golęcin, a po wyłączeniu zajezdnii Niemierzyn z eksploatacji tylko na Golęcinie. Początkowo obsługiwały tylko linie "11" zastępując tramwaje typu "N". Wagony Gt6 są inne niż produkcji polskiej między innymi, to naturalne chłodzenie silnika, nie potrzebują dodatkowego chłodzenia. Drzwi mają ciche napędy, zabezpieczenia przed przygnieceniem pasażera, system automatycznego zamykania i indywidualnego otwierania za pomocą przycisku. Po szczecińskich torach jeździ ich 11 sztuk. W ciągu najbliższych lat spodziewane jest ich wyłączenie z eksploatacji i ich likwidacja.
"Stodwójka" (102Na)
Dane techniczne:
* Długość - 19,3 m
* Szerokość - 2,4 m
* Masa - 23 t
* Układ osi - B02'B0
* Moc silników - 4*40 kW
* Miejsca siedzące - 31
* Miejsca stojące - 150
Charakterystyczna sylwetka i przegub to cechy słynnych „stodwójek”, czyli wagonów typu 102Na, które skończyły pracę na szczecińskich liniach tramwajowych. Tramwaj 102Na o numerze 601 jako ostatni zjechał z linii 28 lutego 2007 roku. Stoi w zajezdni Pogodno. Ten sam wagon był jednym z pierwszych, które rozpoczęły służbę w roku 1971 na torach tramwajowych Szczecina. Przegubowe, sześcioosiowe wagony, produkowane w tej wersji od 1970 roku.
Silniki umieszczone są na 1. i 3. wózku (po dwa silniki na wózek). Rozruch silników jest oporowy, następuje za pomocą nastawnika niskonapięciowego sterującego stycznikami. Wagon posiada hamowanie elektrodynamiczne oraz hamulce szczękowo-bębnowe (1. i 3. wózek), tarczowe (2. wózek) i szynowe.
Wagony rodziny 102N wywodzą się z prototypowego wagonu 15N, wyprodukowanego w jednym egzemplarzu w 1963 roku. Kolejne prototypy, tym razem wersji 102N, powstały w 1967 i 1968 roku. Seryjna produkcja rozpoczęła się w 1969 roku. Od 1970 roku produkowano już wersję zmodyfikowaną, oznaczoną 102Na. Pierwsza dostawa objęła 10 sztuk. W następnym roku przyjechało kolejnych 20 wagonów. Wszystkie skierowano do zajezdni Pogodno, skąd wyjeżdżały głównie na linie 4, 7, 8 i 9 oraz linie nocne. W pierwszej połowie lat 80. większość "przegubów" połączono w składy, kursowały na najbardziej obciążonych liniach (2, 8 i 9); pojedynczo jeździły przede wszystkim w nocy.
Na początku lat 90. część wagonów skierowano do remontu kapitalnego w MZNT Kraków, natomiast pozostałe skasowano. Po remoncie zmienił się ich wygląd - mają dwa reflektory i inaczej rozmieszczone kierunkowskazy, a wewnątrz siedzenia tapicerowane zastąpiono laminowanymi.
Na początku 1994 roku wszystkie posiadane pojazdy przeszły z zajezdni Pogodno na Niemierzyn, skąd wyjeżdżały - już pojedynczo - do obsługi linii 12, a później także 4 i 11. Do 16 szczecińskich wagonów dołączyło w latach 1994-1995 7 sztuk zakupionych w innych miastach (Katowice, Łódź, Toruń, Wrocław).
W 1996 roku wozy 102Na wraz z GT6 zastąpiły ostatnie tramwaje typu N na linii 3. Szczecin jako ostatnie miasto w Polsce eksploatował podwójne składy 102Na - wyjeżdżały one na dodatkową linię w dniu Wszystkich Świętych.
Wagony zostały wycofane z eksploatacji 28 lutego 2007 roku - ostatnim kursem liniowym na "3" o godzinie 22.41 z pętli Pomorzany i 23:10 z Lasu Arkońskiego - tramwaj zjechał do zajezdni Pogodno.
Wagon historyczny Bremen - 144
Dane techniczne:
* Długość - 8,9 m
* Szerokość - 2,15 m
* Masa - 11,1 t
* Układ osi - B0
* Moc silników - 2*45 kW
* Miejsca siedzące - 20
* Miejsca stojące - 23
Najstarszy a jednocześnie najmłodszy zabytek. Wyprodukowany został w 1926 roku. Podobnie jak inne wagony tego typu, kursował liniowo do końca lat 60 XX wieku. Niektóre z tych pojazdów zostały przebudowane na robocze i dzięki temu zachowało się ich jeszcze kilka - ten został wybrany do odtworzenia jako historyczny.
W 1925 roku do Szczecina trafiły pierwsze wagony typu Dessau. 20 nowych pojazdów zastąpiło najstarsze wozy Herbrand. Kolejne 20 wagonów silnikowych dostarczono rok później - otrzymały one numery 133-152. Prawdopodobnie z 40 dostarczonych tramwajów tylko 10 zostało wyprodukowanych w fabryce wagonów w Dessau, natomiast pozostałe dostarczył zakład w Bremen. Ponieważ za oznaczenie typu przyjęto nazwę producenta, stąd też wagony 1''-10'' i 133-152 określane są jako typ Bremen. Należy do nich także zachowany wagon 144.
Do 1945 roku wagony Bremen/Dessau miały stały przydział, kursowały na linii 7. Po wojnie 8 wozów tego typu sprzedano do Poznania, a pozostałe jeździły po Szczecinie aż do końca lat 60 XX wieku. Po wycofaniu z eksploatacji liniowej, większość z nich przekazano do celów gospodarczych.
Wagon 144 w 1969 roku przebudowano na pług wirnikowy, otrzymał numer XI. Służył tak do połowy lat 90. XX wieku, kiedy to zapadła decyzja, by odbudować go jako zabytkowy, przy wykorzystaniu części z kasowanej solarki XXX. Jednak ze względów finansowych remont wstrzymano. W 2001 roku, dzięki zaangażowaniu Szczecińskiego Towarzystwa Miłośników Komunikacji Miejskiej oraz finansowemu wsparciu sponsorów, wznowiono prace przy odbudowie. Wykonały ją Centralne Warsztaty sp. z o. o., a wagon oddano do użytku 7 lipca 2001.
Doczepa B4 (l)
Dane techniczne
* długość: 13,58 m
* szerokość: 2,10 m
* wysokość: 3,35 m
* masa własna: 10 300 kg
* ilość członów: 1
* ilość osi: 4
* ilość drzwi: 3
* miejsc siedzących: 31
* miejsc ogółem: 121
Wagony typu B4 zakupiono dla naszego miasta pod koniec 1996 roku w ilości 4 sztuk. Wszystkie trafiły do zajezdni Niemierzyn. Eksploatowano tylko 3 wagony. Ostatni wagon wycofano z eksploatacji pod koniec 2002 roku. Był to wagon 551. Przetransportowano go na zajezdnię Pogodno, gdzie członkowie Szczecińskiego Towarzystwa Miłośników Komunikacji Miejskiej przywrócili mu dawną świetność.
Wagony z serii B4 - podobnie jak GT6, GT8 i pochodnych T4 - rozpoczęto ich wytwarzanie w latach 50. XX wieku w zachodnich Niemczech. Konstrukcja została opracowana przez Düwag. Jest to czteroosiowa doczepa bierna wyposażona w sprzęgi Scharfenberga umożliwiające łączenie ich z każdym z wyżej wymienionych typów oraz pulpit manewrowy z tyłu, który ułatwia manewrowanie takim składem. Szczecińska doczepa została wyprodukowana w 1957 roku. Przyjechała do nas z Frankfurtu nad Menem
Do tramwajów GT6 i pochodnych produkowane były także wagony doczepne w różnych odmianach, pozwalające na zwiększenie pojemności niewielkim kosztem. Do Szczecina trafiły również doczepy z Dusseldorfu w ilości 7 sztuk. Lącznie zatem było ich 11 sztuk (w tym 1 dwukierunkowa, 1 typu B4(m) i 4 typu B4(l)).
Wagony gospodarcze
Wagony wycofywane z ruchu liniowego nie zawsze trafiały na złom - część z nich przebudowuje się na wagony robocze, służą one np. do holowania, sypania piasku, odśnieżania i wielu innych prac. Do wozów gospodarczych należą wagony typów Dessau, Bremen, N, 4N i 105Na. Wagon techniczny pokazany na zdjęciu jest wagonem typu 4N wyprodukowanym w roku 1952. Przebudowano go na wagon techniczny w maju 1997 roku. Pełni rolę dźwigu samojezdnego (HDS).
MZK Szczecin ma na stanie wagony używane jako techniczne tj: - holowniki, pługi odśnieżne, piaskarki, solarki, wagony nauki jazdy, dźwig samojezdny, szlifierka, wagon pomiarowy oraz lorki towarowe.
Holowniki i piaskarki
Do ich zadań należy holowanie niesprawnych wagonów na terenie zajezdni oraz w mieście. Większość holowników ma też zainstalowane skrzynie z piaskiem. Piasek jest używany do posypywania śliskich torów, przede wszystkim w okresie jesienno-zimowym, gdy gromadzi się na nich warstwa liści opadających z drzew. Wszystkie holowniki są przebudowane z wagonów typu N lub 4N.
Pługi odśnieżne
Używane są do usuwania śniegu z torów, wykonane są w dwóch wariantach: pługi lemieszowe spychają śnieg na bok za pomocą lemiesza, natomiast pługi wirnikowe rozdrabniają śnieg wyrzucając go na bok dzięki wirującej stalowej szczotce o kształcie walca, napędzanej dodatkowym silnikiem sterowanym drugim nastawnikiem. Na pługi przebudowywano wagony typu Bremen/Dessau, N i 4N, poprzez skrócenie przedniego pomostu i zamontowanie w tym miejscu lemiesza lub wirnika.
Solarki
Używane były w czasie bardzo silnych mrozów do posypywania zalodzonych szyn, jeździły zwykle jako doczepki do pługów. Obecnie posiadamy dwie solarki typu Dessau (doczepne).
Hydrauliczny dźwig samojezdny (HDS)
Powstał z przebudowy wagonu typu N. Platforma z tyłu służy do przewożenia części tramwajowych, które można ładować dzięki zainstalowanemu dźwigowi.
Szlifierka
Służy do szlifowania szyn w celu likwidacji nierówności. Przebudowana została z dwukierunkowego wagonu typu N.
Wagon pomiarowy
Przebudowano go z wagonu 4N, służy do pomiarów sieci trakcyjnej.
Lorki
Zbudowano je na podwoziach wagonów tramwajowych, służą do przewozu części.
Wagony szkoleniowe
Na stałe do nauki jazdy przystosowany jest jeden wagon typu 105Na. Wbudowano w nim dodatkowe miejsce dla instruktora oraz tablicę do symulacji różnych awarii. Okazjonalnie do nauki jazdy używa się także innych wagonów roboczych lub wagonów liniowych, po zainstalowaniu dodatkowego hamulca dla instruktora.
* * *
Lata 90 XX wieku
Wiek XXI
Linki
Copyright © Janusz Światowy, 2002 |