Pięćdziesięciolecie "enek" 1955 - 2005

* * *

Z okazji 50-lecia wagonów N w Szczecinie, STMKM dzięki uprzejmości Miejskiego Zakładu Komunikacyjnego zorganizowało wystawę wybranych szczecińskich wagonów z rodziny N na terenie zajezdni tramwajowej Pogodno oraz przejazd historycznym składem wagonów 4N1+4ND1 (293+343) na trasie linii tramwajowej 1, na której po raz pierwszy w Szczecinie 50 lat temu pojawiły się wagony N.

Przejazd odbył się trasą: Zajezdnia Pogodno - aleja Wojska Polskiego - plac Sprzymierzonych - plac Odrodzenia - plac Grunwaldzki - plac Rodła - Matejki - plac Hołdu Pruskiego - plac Żołnierza Polskiego - aleja Niepodległości - Brama Portowa - aleja 3 Maja - Narutowicza - Potulicka - Narutowicza - aleja 3 Maja - Brama Portowa - aleja Niepodległości - plac Żołnierza Polskiego - plac Hołdu Pruskiego - Matejki - plac Rodła - plac Grunwaldzki - plac Odrodzenia - plac Sprzymierzonych - aleja Wojska Polskiego - Głębokie - aleja Wojska Polskiego - plac Sprzymierzonych - plac Odrodzenia - plac Grunwaldzki - plac Rodła - Matejki - Malczewskiego - Parkowa - Dubois - Firlika - Nocznickiego - Stalmacha - Ludowa - Dębogórska - Wiszesława - Światowida - Lipowa - Gocław - Lipowa - Światowida - Wiszesława - Zajezdnia Golęcin.

Uczestnikom imprezy rozdawane były specjalne okolicznościowe bilety pamiątkowe, które następnie podczas postoju na pętli Potulicka zostały opieczętowane pamiątkową okolicznościową pieczątką, wykonaną specjalnie na okazję jubileuszu naszych poczciwych "enek".

Trochę historii
E-nka to wagon silnikowy, a E-nd to przyczepa. Wagon ten był bardzo prostą konstrukcją, gdyż miał za zadanie odbudować zniszczoną po wojnie infrastrukturę. Wzorowany był na niemieckim wagonie wojennym Kriegs-Strassenbahn-Wagen, produkowanym również w Polsce w czasie działań wojennych. W związku z tym nie należał do najwygodniejszych. Nie miał nawet hamulców szynowych (tylko elektrodynamiczny i tarczowy) ani nisko-napięciowego obwodu dodatkowego. Posiadał drzwi płatowe otwierane ręcznie, które po pewnym czasie zmieniano na elektryczne. Miały możliwość jazdy dwukierunkowej oraz jazdy z jedną lub dwoma przyczepami. Posiadał dwa zestawy oporników rozruchowych - jeden pod siedzeniami (używany zimą), drugi na dachu. Większość wagonów z czasem przerobiono na jednokierunkowe.

E-nki powstały w paru odmianach: N1, N2, N3 i różniły się wyglądem oraz układem hamulcowym. Pierwsze wagony miały szybę czołową bez wywietrzników, inny podział okien bocznych i niesymetryczne położenie tablicy informacyjnej. E-nka była w stanie ciągnąć dwie przyczepy E-nd.

Produkowana była w Konstalu w latach: N - 1949-56 (N2 1950-52 ; N3 1952-56) i Stoczni Gdańskiej N1 lub N2 1950-51. Od Nd - podobnie jak N, powstały wersje Nd1, Nd2 i Nd3, lecz tu Nd2 miała już inny wygląd. Nd posiadała jednoczęściowe, nie otwierane okna boczne. Produkowano je w Konstalu w latach 1948, 1950-56 (Nd2 1950-53; Nd3 1953-56) oraz w Sanoku w latach 1949-52 (Nd1 1949-51; Nd2 1951-52).

Kiedyś jeździły po Warszawie, Szczecinie, Katowicach, Krakowie (od 1949), Wrocławiu, Bytomiu, Poznaniu, Wałbrzychu, Bielsku, Gdańsku i prawdopodobnie w innych miastach. Większość z tych miast ma dziś odrestaurowane egzemplarze. W Bytomiu jeździ liniowo do dziś.

Parametry techniczne wagonu:
długość: 11,45m,
szerokość: 2,16m,
wysokość: 3,3 m,
średnica kół: 800mm,
Masa N: 13,5t, Nd: 9,5t,
silniki N: 2x60 kW,
miejsc siedzących: 16 osób,
miejsc stojących: dla 67 osób,
prędkość max: 50 km/h kmph,
Produkcja : Konstal & Sanok.

* * *

Dostawy tramwajów "Enek"

Wagony tramwajowe typu "4N" dotarły do Szczecina w 1956. Dostawa ta była pierwszą partią wagonów tramwajowych od zakończenia wojny. "4 - ENKI" były podobne do swoich poprzedników, wagonów "N".

Posiadały dwuczęściowe drzwi, które zakrywały stopnie na pomostach. Wagony te były krótsze od swoich poprzedników. Ciekawostką jest wagon 4NJ o numerze boczny "295" nadanym w Szczecinie, który został sprowadzony z Warszawy. Był to pojazd jednokierunkowy, drzwi miał tylko po jednej stronie, a po drugiej było okno z zamontowanymi poręczami.

Na tylnym pomoście zamontowano dodatkowe siedzenia dla pasażerów, a na samym końcu szeroką ławkę. Pomosty, były na tym samym poziomie co podłoga i w związku z tym przy drzwiach był jeszcze dodatkowy stopień.

W dniu dzisiejszym wagony 4N i 4ND można spotkać jako wagony techniczne, a skład 293+343 to skład historyczny, jeżdżący na linii turystycznej 0.

W tabeli wyżej dostawy wagonów typu 4N, 4ND i 4NJ dla Szczecina w poszczególnych latach wraz z ich numerami bocznymi.

* * *