140 - lecie komunikacji szczecińskiej

* * *

Impreza z okazji 140 - lecia

7 i 8 września 2019 roku, to święto miłośników komunikacji miejskiej, ale i mieszkańców Szczecina. Były parady autobusów i tramwajów, zwiedzanie zajezdni i pociągi specjalne do Polic. Pierwsza linie tramwaju konnego uruchomiono 23 sierpnia 1879 roku. Mija więc 140 lat od tego wydarzenia.

Trochę historii w skrócie

Na przestrzeni prawie półtorawiecznego istnienia komunikacji szczecińskiej wiele się działo, poprzez uruchomienie kursów omnibusami po tramwaje konne i uruchomienie 4 lipca 1897 roku pierwszej linii tramwaju elektrycznego o długości 2600 metrów, która jeździła na trasie z Westend/Łękno na Wyszyńskiego. Następowała w tym okresie budowa infrastruktury komunikacyjnej na terenie miasta, jak torowiska, trakcja napowietrzna, czy budowa zajezdni (1879 roku Westend/Łękno, w latach 1885 - 6 Obrwiek/Kolumba, w roku 1898 Golęcin, w latach 1912 - 3 Niemierzyn i oddana do eksploatacji 22 września 1938 roku Pogodno). Oto niektóre fakty budowania komunikacji w mieście.

Wybuch I wojny światowej w 1914 roku, jak też powojenna inflacja wstrzymywała plany rozbudowy szczecińskiej komunikacji na wiele lat. Firma komunikacyjna SSEG prowadziła też prace koncepcyjne nad planami przerzucenia komunikacji tramwajowej na drugi brzeg Regalicy i dalej, czy tez nowych rozwiązań komunikacyjnych w rozwijającym się mieście, co było wynikiem stopniowej poprawy sytuacji finansowej po ciężkim kryzysie.

Od drugiej połowy lat 20 XX wieku komunikacja szczecińska nabrała wiatru w żagle i nastąpił bum na dalszą budowę tras tramwajowych i przebudowę starszych jednotorowych tras z mijankami na dwutorowe rozwiązania. Rozwijająca się komunikacja tramwaju elektrycznego korzystała z prądu czerpanego z elektrowni na Pomorzanach, dzisiejszej Portowej na ulicy Gdańskiej i dzisiaj nie istniejącej przy ulicy Kapitańskiej. W latach trzydziestych XX wieku po mieście jeździło wówczas 7 linii tramwajowych, a ich obsługę wykonywało 128 wozów motorowych i 138 doczep.

Na starych fotografiach miasto jawi się, jako miasto wielkomiejskie bardzo bogate, bo jego bogactwo wynikało z przeładunków towarów przechodzących przez port i obrotów handlowych z całym światem jak też z istniejącego przemysłu, czy stoczni. Tego bardzo rozwijającego się miasta już nie ma, bowiem zniszczenia wojenne i powojenna odbudowa zmieniło całkowicie jego oblicze i przez pewien czas wstrzymywała jej rozwój.

Widać tu ogromny wysiłek finansowy i logistyczny władz miasta, jak też Stettiner Strassen Eisenbahn Gesellschaft przy budowie komunikacji tramwajowej na dziewiczym terenie początków XX wieku.

Równomierny rozwój skończył się z chwilą wybuchu II Wojny Światowej (1939 - 45), co komunikacja szczecińska odczuła bardzo dotkliwie. Wojna powodowała braki kadrowe, trudności zaopatrzeniowe, czy też ograniczenia w kursowaniu tramwajów ze względu na bombardowanie miasta i ogromne zniszczenia w infrastrukturze. Do 1945 roku w mieście funkcjonowało 8 linii tramwajowych (linia 8 nie kursowała).

W siedemdziesięcioczteroletniej historii komunikacji szczecińskiej, ale już pod zarządem polskich tramwajarzy (po wojnie tramwajarze z Poznania ściągnięci przez Prezydenta Piotra Zarembę), postanowili uruchomić komunikację tramwajową. W pierwszej kolejności uruchomiono pojazdy konne. Sukcesywnie remontując zdewastowany tabor, już w 1945 roku skierowano do ruchu 22 wagony.

W chwili utworzenia firmy stan taboru tramwajowego po inwentaryzacji wynosił 236 jednostek w tym 113 wagonów silnikowych i 123 wagony doczepne kilku typów o różnym stopniu zdewastowania.

Szczecin został zniszczony w 45 %. Port, dzielnice przemysłowe, dzielnice mieszkaniowe i centra handlowe leżały w gruzach. Zniszczenia w komunikacji miejskiej szacowano na 45 %. Najbardziej była zniszczona sieć trakcyjna. Tory tramwajowe zostały w wielu miejscach zerwane lub zasypane gruzem w wyniku bombardowań.

Pierwszy tramwaj wyjechał na ulice Szczecina w dniu 12 sierpnia 1945 roku na trasie Zajezdnia Niemierzyn do Bramy Portowej o numerze bocznym "200". Równocześnie uruchomiono drugą linie tramwajową na trasie z placu Żołnierza do ulicy Mosiężnej koło stoczni. Szczecińskie tramwaje do lat 50 XX w. były koloru kremowego.

Firma "Tramwaje i Autobusy miasta Szczecina" w 1946 roku uruchomiła przewozy trakcją wodną - uruchomiła prom „Piotruś”.

W 1948 roku oddano do użytku pierwszą wybudowaną trasę po wojnie na ulicy Dworcowej na odcinku od Biblioteki Miejskiej do zbudowanych mostów Bayleya przebiegających przez Odrę Zachodnią. Użyto do jej budowy szyn z ulicy Staszica. Stało się to, za sprawą uzyskania dostępu do terenów portowych od wojsk radzieckich. U wylotu ulicy Dworcowej wybudowano most Bayleya, przekazany przez zachodnich aliantów. Linia 8 przekroczyła Odrę potem prowizorycznie ułożonym odcinkiem, między ruinami włączała się do przedwojennych szyn w ciągu obecnej ulicy Energetyków, a w grudniu tego roku dojeżdża do Basenu Górniczego. Linie 8 puszczono przez Dworcową, bo na ulicy Wielkiej (Wyszyńskiego) zalegało morze gruzów a i most Długi nie został jeszcze odbudowany.

Trasa 8 zmienia się dopiero w 1957 po odbudowaniu mostu Długiego, wtedy linia za budynkiem poczty skręcała w lewo i po przejechaniu krótkiego odcinka w kierunku mostu skręcała w prawo na most Długi. Dwutorowa trasa na Dworcowej do tej pory istnieje i jest wykorzystywana przy okazji różnych zdarzeń. Nie istnieje skręt w prawo na most.

Osobliwością Szczecina w 1949 roku, jak wspomina Prezydent Piotr Zaremba w swojej książce "Wspomnienia Prezydenta Szczecina 1945 - 1950" wydanej w 1980 roku przez Wydawnictwo Poznańskie strona 754, była tzw. dolina śmierci.

Na północ od terenów stoczni istniał szeroki na dwieście metrów płaski wykop, w poprzek którego ongiś prowadził wieloprzęsłowy stalowy wiadukt drogowy w przedłużeniu ulicy Lubeckiego. Kilka przęseł tego wiaduktu leżało dotąd zwalonych, odcinają sieć tramwajową północnej części aglomeracji miejskiej od zasadniczego śródmiejskiego układu.

W tej części miasta ocalała remiza tramwajowa z kilkoma zestawami wozów, co pozwoliło jeszcze przed odbudową zwalonych przęseł wiaduktu na uruchomienie połączenia wahadłowego z przesiadaniem przy zwalonym wiadukcie. Przesiadanie to, było połączone z zejściem prowizorycznymi drewnianymi schodami na dno wykopu, przejściem dwustu metrów wzdłuż improwizowanego chodnika oraz z ponownym wdrapywaniem się chybotliwymi schodami na przeciwległą skarpę. Stawało się to uciążliwe szczególnie wieczorem i nocą, gdy jedynie kilka latarń słabo oświetlało teren, co sprzyjało napadom i rabunkom w tej zapuszczonej i zrujnowanej okolicy. Wszystko to powodowało, że "dolina śmierci" miała złą renomę w mieście.

Sam wykop to pozostałość nie dokończonej wytwórni wyrzutni rakietowych i torped dla łodzi podwodnych, będącej filią dawnej stoczni "Vulcan". Nigdy nie zrealizowano tego projektu, jedynie doprowadzono do niego bocznicę kolejową i wybudowano nad wykopem stalowy wiadukt.

Jak wspomina dalej Piotr Zaremba, w przyszłości tędy miał biec planowany północny odcinek Arterii Nadodrzańskiej, ale w tamtym okresie miasto nie miało dostatecznych środków technicznych na odbudowę zwalonych przęseł wiaduktu (odbudowano go dopiero na początku lat 60 XX wieku), (tego docinka Arterii Nadodrzańskiej nie wybudowano do dnia dzisiejszego).

W związku z tym ominięto problem i wytrasowano w poprzek rumowiska oś nowej trasy tramwajowej i w czerwcu 1949 roku rozpoczęto budowę. Oczywiści nie obyło się bez trudności, ale w maju 1950 roku udało się zlikwidować przesiadanie w okolicy zburzonego wiaduktu. Jednocześnie uruchomiono trasę tramwajową od terenów stoczniowych na przełaj przez zagruzowane tereny do Golęcina.

Od 1954 roku sukcesywnie przedłużano istniejące linie tramwajowe oraz budowano pętle, w 1954 roku wybudowano pętlę tramwajową na Krzekowie, w 1955 na Głębokiem i Gumieńcach, w 1957 oddano do użytku Most Długi, w 1960 oddano ulice Wielką (Wyszyńskiego) po jej odgruzowaniu, a w 1964 wraz z ulicą Dworcową służyła jako pętla uliczna - istnieje do tej pory, w 1959 w Lesie Arkońskim, w 1961 na Gdańskiej, w 1962 na Pomorzanach, w 1964/1965 na Ludowej, w 1969 na Potulickiej.

Jest to właściwie epizod w 74-letniej działalności firmy, ale wart wspomnienia. W barwach firmy w latach 1957—1964 kursowały także taksówki. Pierwsze zostały zakupione 1957 roku. Od początku cieszyły się dużym zainteresowaniem. Spowodowało to nawet konieczność powiększenia stanu posiadania z 23 do 125.

W latach 1960 - 63 komunikacja szczecińska miała, jako jedyna firma w kraju tramwaje wodne, (hydrobusy). Zakupiono je na Węgrzech, a otrzymały ładnie brzmiące nazwy "Margitka" i "Juliszka".

1 grudnia 1973 roku wycofano tramwaje z ulic śródmieścia między innymi były to trasy:
• z alei Wojska Polskiego (między placem Zwycięstwa a placem Sprzymierzonych),
• z ulicy Obrońców Stalingradu (Bałuki),
• z ulicy Jagiellońskiej (między aleją Wojska Polskiego i aleją Piastów).

Rozwój komunikacji autobusowej, jak i budujące się nowe dzielnice na prawym brzegu Odry wymusiły budowę nowej zajezdni autobusowej w Dąbiu oddanej do eksploatacji w marcu 1978 roku, (jest zapleczem technicznym dla 190 autobusów garażujących na jej terenie. Umiejscowienie zajezdni autobusowej na terenie prawobrzeża miało na celu usprawnienie komunikacji oraz zmniejszenie kosztów dojazdów. Obiekt ten jest zajezdnią o pełnym zakresie obsługowo – naprawczym.), wymusiły też budowę zajezdni autobusowej w Policach w 1985 roku (miała pomieścić 130 autobusów). Budowa zajezdni spowodowała również zmniejszenie kosztów dojazdów i zajazdów autobusów stacjonujących na Klonowica.

Dalsze usprawnienia komunikacji szczecińskiej wymusiło przebudowę całej ulicy Gdańskiej rozpoczętej w 1964 roku i budowę Estakady Pomorskiej w 1969 roku, (wiadukt o 420 metrowej długości) w ciągu ulicy Gdańskiej przebiegająca nad torami kolejowymi. Zlikwidowano w ten sposób spóźnienia tramwajów oczekujących przed szlabanami kolejowymi przy częstych przetokach wagonów do i z portu. Estakadę Pomorską i ulicę Gdańską oddano do użytku w końcu 1972 roku, a 2 stycznia 1973 roku przywrócono komunikację tramwajową do Basenu Górniczego.

W latach lipiec 1979 - 1982 generalny wykonawca Komunalne Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjnych w Szczecinie kładł nowe torowisko na środkowym odcinku Alei Wojska Polskiego od ulicy Curie-Skłodowskiej do Toru Kolarskiego. Część dawnych torów biegnących między jezdnią a budynkami zlikwidowano. Pozostawiono jednak mały odcinek dwutorowy, po którym tramwaje wyjeżdżały z zajezdni na swoje trasy. Pozostawiono również pojedynczy tor biegnący w kierunku toru kolarskiego przecinający ulicę Szafera. Dalej znajdował się rozjazd i zaczynały się dwa z trzech torów po dawnej końcówce. Trzeci tor został zlikwidowany, a po jego śladzie biegnie jezdnia prowadząca do centrum. W ten sposób zlikwidowano kolizję na przejeździe torowisk na wysokości ulicy Jarzyńskiego.

W połówce lat 80 XX wieku po mieście jeździło 380 wagonów tramwajowych, kursujących na trasach 12 linii. W latach 1996 - 7 zakupiono w Düsseldorfie 32 tramwaje Gt6, które zastąpiły najstarszy tabor jeżdżący po mieście. W tych samych latach weszły do eksploatacji nowo zakupione autobusy marki VOLVO. W 1997 roku ze struktur MZK wydzielono zajezdnie Police (SPPK), a w 1999 roku powstały kolejne spółki autobusowe SPA "Dabie" i SPA "Klonowica", są spółami prawa handlowego.

Na przestrzeni lat po mieście jeździły autobusy takich marek jak: Mavag TR-5, Chausson APH 521, Star N52, Jelcz Mex272, San H-100, Skody SM-11, mikrobusy Nysa 501, Renault PR-100, Jelcze PR-110, Berliety PR-100, Jelcz 043, Jelcz 080, Jelcz M11, Jelcz L11, Ikarus 160P, Ikarus 280, Jelcz 120M, Jelcz M121MB, Jelcz 120MM/1, Jelcz M081MB, Autosan H6, Volvo B10L-Sn12, Volvo B10MA, Volvo 7700, Volvo 7700A, Neoplan N4011, MAN (różne wersje), Mercedesy (różne wersje), Solaris i Solariś Hybrit.

Również na liniach tramwajowych miasta jeździły różne typy tramwajów jak chociażby poniemieckie wozy typu: Herbrand, Niesky, Dessau, Bremen, LHB, HAWA (z Oslo), doczepy LOWA, "L", Wismar i nowe powojennej produkcji „N” i „N-4”, 4N1, 4ND, 102Na, Gt6, 105 i pochodnych, Tatra KT4Dt, T6A2D i Swing.

1 stycznia 2009 roku powołano firmę pn: "Tramwaje Szczecińskie spółka z o.o" na bazie Miejskich Zakładów Komunikacyjnych. Firma "Tramwaje Szczecińskie" jest spółką miejską.

Rada Miasta Szczecina uchwałą nr XLV/941/01 z dnia 22 października 2001 roku utworzyła nowy zakład budżetowy pn "Zarząd Dróg i Transportu Miejskiego" jednocześnie zmieniając Regulamin Organizacyjny Urzędu Miasta Szczecina. W związku z tym z dniem 1 stycznia 2002 roku został zmieniony organizator transportu miejskiego. Nazwę Zarząd Komunikacji Miejskiej zastąpiono nazwą Zarząd Dróg i Transportu Miejskiego.

W latach 2005 - 2019 miasto i Tramwaje Szczecińskie przy pomocy funduszy europejskich rozpoczęły na wielką skalę remonty torowisk. Wyremontowano trasy na Piastów i Wawrzyniaka, przebudowano Potulicką wraz z pętlą i 3 maja, przebudowano Energetyków, Gdańską wraz z pętlą na Basenie Górniczym, przebudowa Niemierzyńskiej i Arkońskiej, przebudowa Bramy Portowej, przebudowa Krzywoustego, przebudowa torowisk na Sikorskiego i Ku Słońcu, przebudowa torowisk na Bohaterów Warszawy, czy roboty remontowe, adaptacyjne i renowacyjne w kompleksie zajezdni tramwajowej Pogodno przy alei Wojska Polskiego 200.

Niezaprzeczalnym osiągnięciem miasta, jak i Tramwajów Szczecińskich jest dokończenie myśli tramwajarzy niemieckich o skierowaniu trasy tramwajowej do Zdrojów blisko Klęskowa na prawobrzeże miasta, co zrobiono w 2015 roku oddając trasę od Basenu Górniczego do pętli "Turkusowa" na obrzeżach Osiedla Słonecznego wybudowane w ramach projektu tzw. Szczecińskiego Szybkiego Tramwaju.

W tej chwili kończona jest nowa trasa tramwajowa, prawdopodobnie zostanie oddana do użytku w drugim kwartale 2020 roku - od pętli w Lesie Arkońskim przez dawną ulicę Spacerową do Wojska Polskiego, gdzie wybudowano rondo, na którym tramwaje jeżdżące przez plac Olszewskiego (tak go nazwano) będą mogły poruszać się we wszystkich kierunkach. Przedłużeniem tej trasy będzie budowa nowej ulicy Szafera wraz torowiskiem i pętlą na zapleczu "Netto Arena" aż do ulicy Modrej/Szerokiej (I etap). Plac budowy został przekazany wykonawcy Arkońskiej czyli firmie Eurovia, która wygrała przetarg.

W roku jubileuszu po szczecińskich torowiskach i ulicach jeździ - 200 wagonów tramwajowych obsługujący 12 linii i prawie 300 autobusów obsługujący 65 linii dziennych i 16 nocnych. Komunikację szczecińską obsługują przewoźnicy SPAD, SPAK, SPPK I PKS Szczecin i Tramwaje Szczeciński, które rocznie przewożą 150 mln pasażerów.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

foto: STMKM program obchodów

Organizację imprezy wzięło na siebie Szczecińskie Towarzystwo Miłośników Komunikacji Miejskiej wraz z Urzędem Miasta Szczecin, Urzędem Marszałkowskim Województwa Zachodniopomorskiego, ZDiTM Szczecin, SPA Dąbie, SPA Klonowica, Tramwajami Szczecińskimi oraz Muzeum Techniki i Komunikacji.

Udział w obchodach wzięli także miłośnicy autobusów i tramwajów z innych miast, a w paradzie autobusowej wzięły udział zabytki, jakich w Szczecinie w zasobach Muzeum Techniki i Komunikacji nie ma.

W paradzie autobusowej, której przejazd zabezpieczali funkcjonariusze KMP w Szczecinie oraz Nadzór Ruchu ZDiTM, brało udział 9 zabytkowych autobusów z Warszawy, Poznania, Paterku k. Bydgoszczy, Szczecina i Polic, a także autobusy kursujące współcześnie po szczecińskich ulicach.

Organizatorzy obchodów zorganizowali z firmami komunikacyjnym zwiedzanie zajezdni Dąbie, Klonowica i Pogodno oraz pokazy sprzętu technicznego spółki Tramwaje Szczecińskie.

rozkład linii 20

rozkład linii 20

Na czas trwania imprezy postarano się też o dowóz mieszkańców na obchody. Utworzono linie tramwajową dzienną specjalną o numerze 20, która dowoziła chętnych na zwiedzanie zajezdni autobusowej "Dąbie", i która kursowała na poniższej trasie. Linia 20 nazwana tak, z powodu dwudziestolecia utworzenia spółek autobusowych "Dąbie" i "Klonowica".

rozkład linii 140

Linia 140 utworzona do obsługi zajezdni w "Dąbiu", kursowała na poniższej trasie, zatrzymywała się na przystankach: Turkusowa, Lniana nż, Osiedle Słoneczne, Łubinowa, Wiosenna, Zajezdnia Struga nż.

Zatrzymywała się na przystankach: Filharmonia, plac Żołnierza Polskiego, Brama Portowa, Wyszyńskiego, Energetyków, Port Centralny nż, Parnica nż, Merkatora nż, Basen Górniczy, Hangarowa nż, Jaśminowa ZUS, Turkusowa.

rozkład linii 801

Utworzono też linie tramwajową specjalną 801 dowożącą uczestników, która kursowała na trasie podanej niżej i zatrzymywała się na przystankach: Potulicka, Plac Zawiszy, Brama Portowa, plac Żołnierza Polskiego, Plac Rodła, Pac Grunwaldzki, Plac Szarych Szeregów, Piotra Skargi, Bogumiły, Zajezdnia Pogodno.

rozkład linii 802

Utworzono też linie tramwajową specjalną 802 dowożącą uczestników, która kursowała na trasie podanej niżej i zatrzymywała się na przystankach: Turkusowa, Jaśminowa ZUS, Basen Górniczy, Wyszyńskiego, Brama Portowa, Plac Kościuszki, Turzyn, Bohaterów Warszawy, Wawrzyniaka, Plac Gałczyńskiego, Bogumiły, Zajezdnia Pogodno.

* * *

Impreza jubileuszowa 7 września 2019 w Dąbiu

Rozpoczęła się o godzinie 9:00. Ale dzień wcześniej, bo wieczorem pojawiły na płycie zajezdni autobusy biorące udział w imprezie i przejeździe były to autobusy historyczne: Jelcz (Ogórek) z Poznania bez przyczepy, Autosan H6 - ZK z Piastowa (więźniarka), Chausson AH48 z Warszawy, Ikarus 280 ze Szczecina (700), Autosan H9-35 ze Szczecina (220), Autosan H6-20 ze Szczecina, VOLVO B10MA ze Szczecina (2876), Jelcz M11 i Jelcz MEX "Ogórek" miejski z Paterka koło Bydgoszczy z Muzeum Komunikacji.

Ze współczesnych autobusów prezentowane były autobusy obecnie jeżdżące po szczecińskich trasach między innymi pierwszy zakupiony Solaris solowy hybrydowy z 2010 roku o numerze bocznym 2000, po Szczecinie jeżdżący od 12 lipca 2013 roku. Imprezę uświetniły też nowe wozy strażackie z pobliskiej strażnicy, jak też wojskowy pojazd z grupy rekonstrukcyjnej.

Impreza organizowana z okazji 20-lecia Szczecińskiego Przedsiębiorstwa Autobusowego Dąbie i 140-lecia komunikacji miejskiej w Szczecinie. Tłumnie zwiedzano zabytkowe i współczesne autobusy. Pracownicy zajezdni organizowali przejazdy autobusem przez myjnie czy przez warsztaty. Samodzielnie można było zwiedzać teren zajezdni, jak i poszczególne obiekty na jej terenie. Pozwolono też na malowanie autobusów. Na dzieciaków czekało stanowisko, przy którym można było malować twarze. Były też stanowiska policji, Straży Ochrony Kolei i Żandarmerii Wojskowej. Na odwiedzających czekały słodkości wraz z dobrą kawą, czekały też przepyszne gorące dania jak: żurek, gulaszowa i bigos.

O 12:30 uformował się konwój autobusów, stanowiący paradny przejazd ulicami miasta z zajezdni "Dąbie" przez Hangarową - Gdańską - Energetyków - Wały Chrobrego - Małopolską - plac Rodła - Szarych Szeregów - Bramę Portową do Dworca Głównego, gdzie na uczestników paradnego przejazdu oczekiwały pociągi spółki Przewozy Regionalne, które przewoziły uczestników imprezy na trasie Szczecin Główny - Police - Szczecin Główny. Impreza na terenie zajezdni zakończyła się o godzinie 14:00.

Do tych wspaniałych obchodów trzeba dodać łyżkę dziegciu. Ponad czterdziestoletnie użytkowanie odbiło się na kondycji obiektów kompleksu dąbskiej zajezdni, zaniedbany nie remontowany chyba od początku swojej działalności (tylko naprawy bieżące) przedstawia przykry obraz. Szczególnie przykry obraz przedstawia myjnia autobusowa, nie wspomnę już o popękanych nawierzchniach placów postojowych dla autobusów.

Rozumiem, że szefostwo zajezdni staje przed poważnymi wyborami, czy kupić ogumienie, czy niezbędne narzędzia, i że nie ma dostatecznych funduszy na otynkowanie i pomalowanie budynków aby wizualnie to lepiej wyglądało. Trzeba coś z tym fantem zrobić, znaleźć środki w mieście na jej kapitalny remont i unowocześnienie i dostosowanie do współczesnych wymogów, aby służyła miastu przez następne dziesięciolecia (ostatecznie miasto jest właścicielem spółki i dziwię się, że nie dba o swój majątek). Czy kierownictwo zajezdni czyni jakieś działania w tym kierunku? Mam nadzieje, że tak.

* * *

Impreza jubileuszowa 8 września 2019 w zajezdni Pogodno i Klonowica

W drugim dniu jubileuszu, obchody przeniosły się na lewy brzeg Odry do zajezdni Pogodno i Klonowica. O godzinie 11:00 otwarto zajezdnie dla zwiedzających. Uczestników mających chęć zwiedzenia zajezdni dowiozły specjalnie zaordynowane tramwaje z pętli Turkusowa - linia 802, obsługiwana tramwajem typu N (167 H) prowadzonym przez znanego szczecińskiego motorniczego pana Romana Mirka, a z pętli Potulicka linia 801 obsługiwana też tramwajem typu N (216 H). Tradycyjnie przy okazji takich imprez i jubileuszów zajezdnia Pogodno wystawiła swój użytkowany tabor. Wspomagały je tramwaje techniczne 001 i 004 jak i wozy techniczne wieżowy MAN i dźwig do podnoszenia tramwajów SCANIA. Zwiedzanie zajezdni zakończyło się o godzinie 12:30.

Później parada tramwajowa dowiozła uczestników imprezy, która przemieszczała się ulicami Szczecina z zajezdni Pogodno przez Wojska Polskiego — Piłsudskiego — plac Rodła — Brama Portowa — Krzywoustego — Bohaterów Warszawy — Mickiewicza do pętli na Krzekowo, stąd zostali dowiezieni do zajezdni autobusowej na Klonowica.

Obchody 20 - lecia spółki były okazją do zwiedzenia zajezdni autobusowej i oglądania stacjonujących tam autobusów. Można było oglądać też zabytki autobusowe, które przyjechały z tej okazji z terenu Polski (były dzień wcześniej w zajezdni Dąbie). Impreza zakończyła się o godzinie 15:00.

Również w tych dniach w Muzeum Techniki i Komunikacji Zajezdnia Sztuki przy ulicy Niemierzyńskiej, można było obejrzeć najnowsze nabytki, czyli trzy samochody z kolekcji kupionej przez Szczecin od pana Manfrieda Bauera (byłego mieszkańca Szczecina) z muzeum w Wald-Michelbach. Zwiedzający na razie obejrzeli tylko trzy samochody - stoewery S-8 z 1928 roku, V5 sport z 1931 roku i sedinę z 1939 roku. Jest to, tylko część kolekcji z ponad tysiąca artefaktów gromadzonych przez lata przez sprzedającego.

* * *