Zajezdnia tramwajowa Golęcin

* * *

Posiłkowałem się materiałami ze wspomnień Prezydenta Szczecina Piotra Zaremby, kronik WPKM z lat 1978 – 1989 prowadzonych przez p.Stefanię Wieland. Korzystałem również z materiałów znajdujących się w archiwach MZK, ZKM Szczecin i informacji znajdujących się na stronach internetowych MZK Szczecin oraz biuletynów informacyjnych nr 65, 66, 67 z 2006 roku jak i materiałów własnych. Korzystałem również z materiałów i informacji zawartych w książce pn "50 Jahre Stettiner Strassenbahn 1879 - 1929"

* * *

16 września 1879 roku uruchomiono w Szczecinie komunikację tramwajową. W tym samym roku powstała zajezdnia tramwaju konnego przy ulicy Dębogórskiej (Chaussestrasse 21). Po elektryfikacji linii tramwajowych w 1897 roku okazało się, że nie ma możliwości przystosowania tej zajezdni do trakcji elektrycznej. W związku z tym podjęto decyzję i likwidacji starej i wybudowaniem od podstaw nowej zajezdni przy ulicy Wiszesława.

Towarzystwo Tramwajowe w 1898 roku zakupiło plac o powierzchni 6.398 metrów kwadratowych wraz z kamienicą. Parter budynku przeznaczono na biura a pozostałe piętra wynajęto pracownikom na mieszkania służbowe. W zajezdni stacjonowało 42 wozów tramwajowych.

Zajezdnia powstawała wieloetapowo w roku 1898 powstała hala 1 (jest to data powstania obiektu), w 1907 powstała hala 2 a 1992 powstała hala 3. Obiekt jest wpisany do ewidencji zabytków, ale w rejestrze zabytków nie figuruje. Najstarsza ze szczecińskich zajezdni znajdująca się ówcześnie poza granicami ówczesnego Szczecina. Jak już wspomniałem wyżej, zastąpiła położoną bardziej na południe zajezdnię tramwajów konnych przy ulicy Dębogórskiej. Mieści się przy obecnej ulicy Wiszesława 18.

foto: książka "50 Jahre Stettiner Strassenbahn 1879 - 1929", widok na zajezdnię

W związku z rozwijającą się szybko komunikacją miejską, i zwiększającą się ilością taboru w 1907 dobudowano hale, w której znajdują się dwa tory postojowe (nr 8 i 12), trzy kanały rewizyjne (9 - 11), oraz przy peronie 12 pomieszczenia sanitarne i warsztatowe.

W latach 1925 - 6 dla zmniejszenia strat przesyłanej energii elektrycznej wybudowano dwa prostowniki o mocy 1104W każdy. Na początku XX wieku tramwaj jeździł tylko do golęcińskiej zajezdni, później bo w roku 1927 roku przedłużono trasę linii do granic Gocławia, a w roku 1929 do ulicy Koszalińskiej. Zajezdnia nie została zniszczona w czasie działań wojennych.

W 1945 roku, w wyniku działań wojennych na jakiś czas odcięta została od reszty miasta, gdyż na trasie do Golęcina spore partie torowisk nie nadawały się do eksploatacji wraz z uszkodzonym mostem w ciągu ulicy Druckiego - Lubeckiego. W tej sytuacji uruchomiono na Golęcinie komunikacje lokalną, co miało zbawienny wpływ na zasiedlanie tej dzielnicy przez napływających do Szczecina Polaków. W związku z tym komunikacja miejska kursowała ze strony Śródmieścia i Golęcina do mostu (ulica Druckiego - Lubeckiego) z powodu zawalonych przęseł wiaduktu, które leżały na dnie doliny.

Z jednej strony doliny dojeżdżała linia tramwajowa "7", a z drugiej strony linia "6". Pasażerowie z tego powodu musieli się przesiadać, schodząc po prowizorycznych schodach pod ruinami zwalonego wiaduktu i ponownym wspinaniu się po skarpie w górę.

Dodatkowo brak oświetlenia sprzyjał napadom w tym miejscu, które na długo zyskało w świadomości ludzi to złowieszcze miano "Dolina śmierci". Wiadukt wybudowano prawdopodobnie w latach 1890 - 1900 (brak danych technicznych w archiwum).

Ciekawostką są pochodzące z okresu II wojny światowej punkty obserwacyjno - ochronne, wykonane z betonu o walcowym kształcie i stożkowym zadaszeniu ze szczelinami obserwacyjnymi. Zlokalizowane są one na peronie przy torze 8.

foto: archiwum MZK autor nieznany, tory odstawcze

31 października 1979 roku oddano do użytku wybudowany tor odstawczy. Długość pojedynczego toru wynosiła 467 metrów bieżących. Oddanie do eksploatacji toru usprawniło ekspedycję składów tramwajowych na linie.

Ostatnią inwestycją była budowa od strony zachodniej w 1992 roku

foto: Janusz Światowy, hala tory odstawcze

- hali i stanowisk naprawczych na dobudowanych wcześniej torach (kanały A i B), w której przeprowadza się przeglądy wagonów. Tam też umiejscowione jest stanowisko do podnoszenia wagonów. Natomiast w północnej części obiektu znajdują się pomieszczenia warsztatowe i magazynowe.

Obiekt na Golęcinie jest zajezdnią typu czołowego, gdzie manewry wykonywane przy wjazdach i wyjazdach taboru odbywają się na ulicy o dużym natężeniu ruchu, co jest bardzo kłopotliwe i komplikuje niekiedy wszelkie manewry na niej. W związku z tym trzeba mieć bardzo napiętą uwagę.

Przez cały czas funkcjonowania zajezdni zachodziły zmiany. Po wojnie eksploatowano wagony pozostawione przez niemieckich tramwajarzy, później następowały dostawy wagonów typu N i 4N produkcji polskiej. Tramwaje nowszych typów jak 105 N i 105 Na trafiły tutaj w 1991 roku.

foto: Janusz Światowy, helmuty

Od 1996 roku na Golęcinie stacjonują także wagony GT6, które zastąpiły wagony typu "N" (1997).

W 2001 roku na stan zajezdni przyjęto 6 nowych wagonów 105N2K/S. Po przyjęciu w 2004 roku części wagonów z likwidowanej zajezdni Niemierzyn na stanie Golęcina znajdowały się 73 jednostki taborowe w tym:

* 20 wagonów typu 105 N,
* 34 wagony typu 105 Na,
* 6 wagonów typu 105N2K/S,
* 13 wagonów typu GT-6 (Helmuty)

Na przełomie października i listopada 2004 roku w zajezdni Golęcin montowano w tramwajach autokomputery SRG 3000P wraz z modułami sterującymi pracą tego urządzenia zakupione przez firmę w R&G Mielec.

Montaż autokomputerów w wagonach tramwajowych współgrał z instalacją w zajezdni serwera komunikacyjnego, modemu radiowego wraz z zasilaniem sieciowym, instalacji antenowej ( zainstalowano 2 anteny o zasięgu 50 metrów), wraz z systemem awaryjnego podtrzymania zasilania.

Podsystem wymiany informacji zapewnia bezprzewodową dwukierunkową wymianę danych pomiędzy zakładową siecią komputerową, a autokomputerami zainstalowanymi w tramwajach. Transmisja danych odbywa się automatycznie (bezobsługowo) w momencie pojawienia się pojazdu w zasiegu systemu. System nie byłby w pełni sprawny, gdyby nie współpracował z systemem zarządzającym komunikacją miejską "Municom".

foto: Janusz Światowy, widok na zajezdnię

W latach 2004 - 2007 przeprowadzono wymianę świetlików dachu w nowej hali, wymieniono na ulicy Wiszesława przed zajezdnią zwykłe zwrotnice na podgrzewane, co ułatwi pracę pilotom i manewrowym, szczególnie w czasie zimy.

Przeprowadzano również we własnym zakresie wymianę szyb ze szkła zbrojonego na poliwęglan komórkowy we wszystkich oknach hal remontowo - naprawczych. Zabezpieczenie przed wandalami.

Przystosowanie niewykorzystywanych pomieszczeń po magazynie i suszarni piasku, kuźni i stolarni dla potrzeb warsztatowych elektronika, mechanika precyzyjnego i ślusarzy.

Wykonano prace remontowo - malarskie we wszystkich pomieszczeniach sanitarnych, socjalnych, administracyjnych, warsztatowych i halach remontowo naprawczych.

Odnowiono w nowej hali łaźnie, pomieszczenia socjalne, sanitarne jak również w kanałach rewizyjnych wyłożono ściany glazurą i terakotą. Naprawiono i konserwowano poszycia dachowe hal i budynku administracyjnego.

16 września 2005 roku z okazji rocznicy 60-lecia powstania komunikacji miejskiej w Szczecinie po II wojnie, Złoty Krzyż Zasługi otrzymał Alfons Olszewski.

Stan taboru na 29 lutego 2008

* wagony typu Gt6 z lat 1956-1958 - 9 szt
* wagony typu 105N z lat 1975-1978 - 20 szt
* wagony typu 105Na z lat 1981-1992 - 30
* wagony typu 105Ng/S z roku 2001 - 6
* wagony typu 105N2K/S z roku 2001 - 6+2 (doczepa)
Razem w zajezdni Golęcin jest 73 wagony
Zajezdnia obsługuje linie 5, 6, 6bis, 8, 11, 12.

Przed zajezdnią Golęcin wydłużono torowisko pod tzw. "trójkąt". Prace (8 marca 2008 roku) te wykonano w związku zaplanowanym od dawna zamknięciem ulicy na odcinku zajezdnia Golęcin - Gocław na czas remontu kanalizacji. Wydłużenie spowoduje bezproblemowe zawracanie składów tramwajowych. Postawiono słup trakcyjny podtrzymujący sieć napowietrzną. Wydłużono torowisko.

13 marca 2008 roku przyjechały z zajezdni Pogodno 2 Tatry T6A2D, które wciągnięto na stan posiadania Golęcina.

Nadano im numery taborowe #301, 302, ale wycofano się z tej numeracji i nadano nr #1201 i #1202 (BVG Berlin #5191 i 5213). Wycofano się również z pierwotnej koncepcji nadania im numerów likwidowanych "helmutów". W sumie zajezdnia ma dostać osiem wagonów.

26 marca 2008 roku między godziną 4 a 6 nie wyjechały tramwaje z zajezdni Pogodno i Golęcin. Był to strajk ostrzegawczy protestujących załóg zajezdni, przed zaplanowanym spotkaniem przedstawicieli związków zawodowych z dyrekcja i miastem. Przedstawiciele związków chcieli podwyżek pensji rzędu 15 % dla każdego pracownika. Przepychanki w tej sprawie trwały do 23 czerwca 2008 roku.

Na czas ewentualnego strajku w zajezdniach tramwajowych Zarząd Dróg i Transportu Miejskiego przygotował zastępczą komunikację autobusową, która miałaby obsługiwać linie tramwajowe. Były to linie zastępcze 801, 803, 806, 806bis, 807, 808 i 812.

Pod koniec roku 2010 i w pierwszym kwartale 2011 zostały zdjęte ze stanu i przekazana do kasacji wagony typu 105N z zajezdni Golęcin są to wagony:

• 1037, 1038 (31.012011),
• 1043, 1044 (1.12.2010),
• 1059, 1060 (21.03.2011),

Według stanu na marzec 2011 roku na terenie zajezdni Golęcin znajdowały się wagony typu:

• 105N - 20 szuk - 1041-1042, 1029-1030, 1045-1046, 1047-1048, 1049-1050, 1051-1052, 1065-1066 (656-695), 1067-1068 (648-640), 1069-1070 (666-640), 1017-1072 (674-675),

• 105Na 36 sztuk - 1001-1002, 1003-1004, 1005-1006, 1007-1014, 1009-1008, 1011-1012, 1013-1010, 1015-1016, 1017-1018, 1019-1020, 1021-1022, 1023-1024, 1025-1026, 1027-1028, 1031-1032, 1033-1034, 1035-1036, 1061-1062,

• Tatra T6A2 - 16 sztuk - 1021-1202, 1203-1204, 1205-1206,1207-1208, 1209-1210, 1211-1212, 1231-1214, 1215=1216,

• 105N2k/S - 8 sztuk - 1053-1054, 1055-1056, 1057-1064, 1058-1063.

10 czerwca 2013 roku Golęcin wystawiły na stronie internetowej TS ogłoszenie o sprzedaży wagonów 105N: są to wagony 1029, 1030, 1045, 1046, 1047, 1048, 1065, 1066; 105Np: 1035 i 1036 oraz 105Na: 1013, 1010, 1017, 1018, 1031 i 1032.

22 czerwca 2011 roku z zajezdni Golęcin do ER wyruszył skład 105Na 1061+1062. Dla 105 po latach służby był, to ostatni przejazd po szczecińskich torach.

12 lipca 2013 roku Tramwaje Szczecińskie ogłosiły przetarg na wykonanie dokumentacji na modernizacje i przebudowę zajezdni "Golęcin".
Zakres zamawianej dokumentacji obejmuje między innymi:
• wzmocnienie konstrukcji hal
• zmianę układu torowego przed i na zajezdni (przebudowa "trójkąta", wybudowanie toru objazdowego)
• dobudowanie czwartej hali
• wybudowanie nowych pomieszczeń socjalnych.

Oferty należało składać do 26 lipca 2013 roku. Jedynym kryterium oceny oferty była cena. Po miesiącu - 29 sierpnia 2013 roku komisja przetargowa wybrała wykonawcę "Zaprojektowania przebudowy tramwajowej Zajezdni „Golęcin”. Do przetargu przystąpiło 5 firm. Wybrano firmę SYSTRA S.A. z siedzibą w Paryżu, 72-76 rue Henry Farman; 7505 Paryż. Minimalny okres gwarancji jakości na dokumentację projektową wynosi 36 miesięcy, biegnie od chwili protokolarnego odbioru tej dokumentacji.

9 września 2013 roku ukazało się ogłoszenie o sprzedaży 2 wagonów 105Na z zajezdni Golęcin. Był to wagony 1015II i 1016II. Cena wywoławcza jednego wagonu - 15280 zł.

Wagony skreślone z ewidencji zajezdni Golęcin:

• 1051-1052 - 31.03.2013
• 1013-1010, 1035-1036 - 31.05.2013
• 1017-1018, 1029-1030, 1031-1032, 1045-1046, 1047-1048, 1065-1066 - 30.06.2013
• 1067-1068 - 31.07.2013

Tramwaje Szczecińskie w dniu 23 września 2014 roku w ramach przetargu na wykonanie dokumentacji modernizacji i przebudowy zajezdni "Golęcin", która przewidywała między innym wzmocnienie konstrukcji hal, wybrał wykonawcę tych robót.

Jest nim Krzysztof Piaszczyk prowadzący działalność gospodarczą pod firmą Krzysztof Piaszczyk Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe „DOM-GAZ” z siedzibą w Częstochowie przy ulicy Rząsawskiej 13.

W latach 2014 - 2015 przeniesiono z zajezdni Pogodno 15 wagonów T6A2D do zajezdni Golęcin. Przenumerowywano je, na trzycyfrowe numery i od tej pory wagony golęcińskiej zajezdni mają numery zaczynające się na 2XX. W krótkim okresie przenumerowano pozostałe wagony znajdujące się w posiadaniu zajezdni.

W 2015 roku poddano gruntownej modernizacji wszystkie wagony 105Ng/S. Nadano im nową nazwę modelu - 105Ng/2015, uporządkowano również zakres numerów taborowych, od 531 do 542.

27 września 2016 roku Urząd Miasta ogłosił przetarg na wykonanie dokumentacji projektowej pn: Przebudowa torowisk tramwajowych w Szczecinie – Etap II, Rozbudowa i przebudowa układu drogowego ulicy Wiszesława dla zadania pn. Przebudowa zajezdni tramwajowej Golęcin.

W zakres zadania wchodziło wykonanie dokumentacji umożliwiającej budowę nowego budynku administracyjno – biurowego, przebudowę istniejących obiektów kubaturowych, w tym podstacji trakcyjnej wraz z wymianą kompletnego wyposażenia w urządzenia elektroenergetyczne, przebudowę i rozbudowę o nowe tory układu torowego z siecią trakcyjną na zajezdni, rozbudowę i przebudowę ulicy Wiszesława przed zajezdnią zakładająca wybudowanie pętli objazdowej obejmującej obszar torowiska, jezdni oraz chodników zgodnie z koncepcją i dokumentacją budowlaną będącą w posiadaniu TS sp. z o.o.

Dokumentacja projektowa miała uwzględniać budowę niezbędnej infrastruktury podziemnej i nadziemnej wskazaną w uzyskanych wytycznych, warunkach, opiniach, a także usunięcie wszelkich kolizji. Przedmiot zamówienia obejmował również sprawowanie nadzoru autorskiego na zasadach opisanych we wzorze umowy. Otwarcie ofert nastąpiło 8 listopada 2016 roku. Zgłosiły się dwie firmy:

• Studio Ag Sp. z o.o. ze Szczecina, która chce wykonać dokumentacje za 1 088 000,00 zł w teminie 120 dni,
• Konsorcjum firm: Schuessler – Plan Inżynierzy Sp. z o.o. z Warszawy, SAFEGE S.A.S. Nanterre, za kwotę 1 557 303,00 zł w ciągu 60 dni.

Do przygotowania dokumentacji 3 stycznia 2017 roku wybrano firmę Studio Ag Sp. z o.o. ze Szczecina. Kłopoty w realizacji zadania rozpoczęły się w momencie wykonywania dokumentacji geologicznej. Strony nie mogły dojść do porozumienia i ostatecznie miasto zerwało umowę z firmą.

Firma AG STUDIO sp. z o.o. złożyła do sądu sprawę, w której domagała się od gminy kwoty w wysokości 937.889,21 zł wraz z odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych liczonymi od dnia 28 kwietnia 2018 roku. Finał tej sprawy zakończył się 8 października 2020 roku, gdzie Sąd Okręgowy w Szczecinie zasądził od Miasta na rzecz AG STUDIO sp. z o.o. kwotę w wysokości 54.400,00 zł wraz z odsetkami za opóźnienie tytułem zwrotu kary umownej naliczonej przez gminę.

Kolejny przetarg ogłoszono w dniu 1 lutego 2018 roku. Oferty należało złożyć do 14 marca 2018 roku. 21 marca 2018 roku otwarto oferty na wykonanie dokumentacji. Wpłynęła tylko jedna oferta od firmy Fehlings Krug Polska z Krakowa, która zaoferowała za swoje usługi kwotę 2.767.000 złotych brutto. 28 marca unieważniono przetarg. Zamawiający zamierzał przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia 1.322.650,98 zł brutto.

11 kwietnia 2018 roku na stronie UM ukazało się ponowne ogłoszenie o przetargu w tej sprawie. 22 maja 2018 roku otwarto oferty. Wpłynęła tylko jedna oferta z firmy Biuro Projektów Komunikacyjnych w Poznaniu Sp. z o.o. Firma zaproponowała kwotę 3 333 025,71 zł brutto. Miasto przeznaczyło 1 322 650,98 zł brutto. 4 czerwca 2018 roku, przetarg został unieważniony.

Ponowne ogłoszenie o przetargu na wykonanie dokumentacji projektowej ukazało się 6 lipca 2018 roku na stronie Urzędu Miasta. Poprzedni przetarg został unieważniony ponieważ zaproponowana kwota przekraczała kwotę, którą zamierzał przeznaczyć zlecający. Oferty należało złożyć do 14 sierpnia 2018 roku.

Zlecający ponownie unieważnił przetarg w dniu 28 sierpnia 2018 roku z powodu wysokiej ceny (3 333 025,71 zł ) zaproponowanej prze jedynego oferenta - Biuro Projektów Komunikacyjnych Sp. z o.o. z Poznania. Miasto przeznaczyło na ten cel 1 322 650,98 zł brutto. Miasto na razie odstąpiło od planów rozbudowy zajezdni Golęcin.

W latach 2016, 2018 i 2020 z zajezdni Pogodno przekazywano pojedyncze składy Tatr T6A2D.

W kwietniu 2020 z Golęcina wyjechały sprzedane - ostatnie wagony 105Na o numerach 762+763.

Patrz też: modernizacja zajezdni

* * *