Petla autobusowa Osiedle Słoneczne

* * *

Opracowanie tematu na podstawie materiałów z archiwów MZK, WPKM sygnatura akt 35/136 i 35/150, ZKM, mediów szczecińskich i informacji własnych.

Osiedle Słoneczne znajduję się w południowo wschodnim skrawku, dzielnicy Dąbie w kwartale ulic: Struga, Łubinowa, Przelotowa, od zachodu tory kolejowe. W roku 1970 uruchomiono "Gryfbet" (Zakład Produkcji Betonów), a w 1971 zakład produkcji kontenerów "Unikon", a budowę osiedla rozpoczęto w 1974 roku, co zwiększało i tak już poważne problemy komunikacyjne osiedla z dojazdem mieszkańców i pracowników do miejsca pracy/domu. W miarę przybywania nowych budynków i mieszkańców, problemy komunikacyjne stawały się problemem mieszkańców Słonecznego, a urzędników zmuszało do stworzenie dobrej komunikacji z centrum miasta.

Epizodyczna rola kolei w obsłudze pasażerskiej osiedla Słonecznego

MPK, a później WPKM borykały się z brakami taboru autobusowego, co uniemożliwiało tworzenie nowych linii do obsługi Słonecznego z centrum, i co powodowało perturbacje i poważne problemy komunikacyjne osiedla. PKP chciała utrzymać linie 417 w kierunku Dąbia i w związku z tym przebudowała układ torowy. Za Zdrojami usypano nasyp i położono tory biegnące łukiem do Dąbia. Od tej pory pasażerowie mogli jeździć do/z osiedla przez Dąbie, ale trasa ta nie cieszyła się wielkim zainteresowaniem, bo w Dąbiu trzeba było się przesiadać.

Osiedle rozrastało się w szybkim tempie, komunikację z centrum zapewniały autobusy linii 72 relacji Śmierdnica < - > Basen Górniczy, 73 relacji Zdunowo < - > Basen Górniczy jeżdżące z częstotliwością ca 6 minut. Autobusy tych linii pod koniec dekady lat 70 XX wieku nie zapewniały dobrej komunikacji, co powodowało, że ta wersja komunikacji przestała się sprawdzać.

Miasto od lat 50 XX wieku do obsługi osiedla planowało budowę linii SKM, ale plany pozostały w sferze marzeń do czerwca 2017 roku, kiedy to PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. ogłosiły dwa przetargi na wykonanie robót w ramach projektu Budowa Szczecińskiej Kolei Metropolitalnej z wykorzystaniem istniejących odcinków linii kolejowych nr 406, 273, 351. Aktualne prace trwają.

Natomiast w sierpniu 2015 roku oddano do eksploatacji pierwszy odcinek trasy Szczecińskiego Szybkiego Tramwaju dojeżdżającego na zaplecze Osiedla Słonecznego przy ulicy Turkusowej koło „Selgrosa”. Trasa jednak nie spełnia oczekiwań mieszkańców, bo kończy się w polu. Oczekiwana jest budowa dalszej jej części w kierunku Kijewa, ale nie wiadomo kiedy to nastąpi.

Epizodem w istnieniu osiedla Słonecznego była obsługa pasażerska taborem kolejowym. Uruchomiono przystanek "Słoneczna" vis a vis powstałej później pętli autobusowej "Słoneczne" na skrzyżowaniu ulic Przelotowa/Łubinowa (zresztą w tym miejscu pozostał relikt świetności - schody i nasyp po peronie).

Media w tamtym okresie zauważały problemy komunikacyjne mieszkańców osiedla Słonecznego. W 1977 roku DOKP zaproponowała miastu i przewoźnikowi połączenia osiedla Słonecznego i przylegającej Płoni komunikacją kolejową, na istniejącej linii kolejowej 417, która biegła skrajem budowanego osiedla. Miały powstać dwa przystanki tj. na Os. Słonecznym na skrzyżowaniu ulic Przelotowej i Łubinowej oraz przystanek końcowy w Płoni koło Gryfbetu. Zaproponowano też, budowę prawie 2 kilometrowego toru pojedynczego łącznika do Zdrojów by wyprowadzić go bezpośrednio w kierunku centrum z pominięciem stacji Dąbie. Torowisko miało powstać w 1980 roku, jednak z niewiadomych przyczyn nie zostało wybudowane, chociaż od dekad rozprawiano o budowie SKM na odcinku Police < - > Klęskowo, w którą trasę wpisywałby się odcinek Zdroje - Płonia.

Prasa co kilka miesięcy powracała do tematu obsługi kolejowej osiedla Słonecznego. Kolej miała wykorzystać istniejące torowisko biegnące z Płoni do Dąbia. Ze względu na problemy techniczne w rejonie ulicy Zwierzynieckiej nie było możliwe prowadzenie ruchu kolejowego do Płoni, wobec niniejszego przewozy realizowane były by jedynie do osiedla Słonecznego. Przewozy wykonywano tylko jednym wagonem spalinowym z częstotliwością 50 minut, zwiększono by w razie potrzeb. W Dąbiu trzeba by przesiąść się do pociągu jadącego w kierunku centrum.

Budowę przystanku kolejowego na Słonecznym wzięła na siebie kolej. Komunikację kolejową uruchomiono 1 czerwca 1980 roku. Nowe połączenie jednak nie cieszyło się dużym zainteresowaniem mieszkańców ze względu na przesiadki w Dąbiu. Kolej na jesieni 1980 wystąpiła do miasta z wnioskiem o całkowitą likwidację połączenia jako nieopłacalnego. Kolejną próbą ożywienia linii była jej elektryfikacja. Zaproponowała jednocześnie uruchomienia dwu par składów na trasie Osiedle Słoneczne - Dąbie - Dworzec Główny, kursujący w godzinach szczytów przewozowych. W kolejnych latach przeprowadzano ze zmiennym szczęściem różne warianty tras i godzin kursowania pociągów, co niekoniecznie sprzyjało funkcjonowaniu "słonecznego" pociągu.

Kres tych poczynań nastąpił wiosną 1984 roku, bo do miasta trafiło 170 Ikarusów 280 dostarczanych w latach 1981 - 45 sztuk, 1982 – 60 szt, a w 1983 roku – 65 sztuk. Ikarusy uratowały sytuację w komunikacji miasta.

Pozwoliło, to na uruchomienie w lutym tego roku bezpośredniej nowej linii autobusowej 71 na trasie Os. Słoneczne < -- > Osiedle Arkońskie przez ulice Łubinową, Struga, Batalionów Chłopskich, Leszczynową, Eskadrową, Gdańską, Energetyków, Wyszyńskiego, Bramę Portową, Niepodległości, Wyzwolenia, Kołłątaja, Orzeszkowej, Krasińskiego, Chopina, Wiosny Ludów. Nowa linia została zaakceptowana przez mieszkańców osiedla, bo kursowała w godzinach szczytów co 9 minut, a do centrum jechało się 25 minut, co było konkurencyjne z czasem jazdy pociągów. W związku z powyższym kolej od marca 1984 zawiesiła kursowanie pociągów do Osiedla Słonecznego.

W międzyczasie, bo w 1979 roku wybudowano pętlę autobusową na osiedlu Słonecznym. Mieści się na rogu ulicy Przelotowej z ulicą Łubinową. Pętlę wybudowało Komunalne Przedsiębiorstwo Remontowo Budowlane ze Szczecina. Materiały użyte do budowy to: płyty żelbetowe 1.127 m2, krawężniki drogowe 304 mb, obrzeża betonowe 61 mb i płyty betonowe na chodnik o wymiarach 35x35x581m2.

Brak możliwości dojazdów mieszkańców Osiedla Słonecznego z domu do pracy i z powrotem (przeciążone dotychczas kursujące autobusy), WPKM w grudniu 1980 uruchomił dodatkowe połączenie z Osiedlem Słonecznym. Autobusy nowej linii 74 kursowały przez ulice: Gdańską, Eskadrową, Hangarową, Struga i Łubinową — do pętli. Przystanki zlokalizowano przy ulicach Gdańskiej, Ks. Anny, przy Moście Cłowym, Hangarowej, Bagiennej, przy zajezdni i przy Łubinowej. W dni powszednie jeździła z częstotliwością co 8—9 minut w szczycie i co 11—12 nminut po szczycie, w dni świąteczne — co 22 minuty w godzinach porannych i wieczornych, a co 14 minut w pozostałych godzinach.

Jednocześnie uległa korekcie trasa linii autobusowej 54. Wozy jadące z obu kierunków (od Basenu Górniczego i z Kijewo) przez ulicę Dąbską, wjeżdżały w ulicę Handlową i Łubinową, zatrzymując się na pętli (dla tych autobusów, to tylko przystanek). Autobusy tej linii kursowały w dni powszednie co 10 minut w szczycie i co 15 minut w pozostałych godzinach, a w dni świąteczne — co 20 minut rano i wieczorem, a co 15 minut w pozostałym czasie.

Zmieniła się także częstotliwość kursów na linii 73. Jeździła w tym czasie tak samo, jak w przypadku nowo uruchomionej linii.

Trochę historii

Istniejąca pętla przy ulicy Łubinowej miała 2 perony dla linii autobusowych 74 kończącej tu swój bieg i linii 54 relacji Klęskowo – Basen Górniczy, która przejeżdżała prze pętlę. W związku z rozbudową osiedli Słonecznego i Majowego była potrzeba wprowadzenia dla tego rejonu miasta dodatkowych linii autobusowych /wydłużenie do pętli linii 77 – Załom-Łubinowa/ i uruchomienie nowej linii 66 łączącej osiedle Słoneczne z Kluczem, koniecznym było przeprowadzenie jej rozbudowy. Przebudowa pętli była konieczna też ze względu na zapewnienie bezpieczeństwa pasażerom i ruchu w głównym punkcie komunikacyjnym osiedla.

Zgodnie z umową nr 33/82 z dnia 15 grudnia 1982 roku wykonano rozbudowę poprzez rozszerzenie terenu o 10 metrów i rozmieszczenie w nowym układzie geometrycznym:

• 4 peronów przystankowych z pasami jezdni o szerokości 3,5 metra i chodnikami o szerokości 3 metra,
• drogi przelotowej o szerokości 7 metrów,
• pasa odstawczo awaryjnego o szerokości 2,5 metra.

Wykonano nawierzchnię z płyt żelbetowych oraz chodniki z płytek betonowych dla utrzymania jednolitości nawierzchni z częścią dotychczasowego zagospodarowania pętli. W ramach przebudowy na peronach postawiono podświetlane znaki przystankowe dla poszczególnych linii autobusowych. W wyniku przebudowy uzyskano w miarę dogodną obsługę pasażerską na tych 4 liniach i poprawę bezpieczeństwa ruchu. Koszt tego przedsięwzięcia wyniósł 1.8 mln złotych wg ówczesnych cen. Prace zakończono 30 kwietnia 1983 roku.

Czasy obecne

Pętla składa się z 5 peronów (w tym 4 peronów dla wsiadających i wysiadających pasażerów i 1 rezerwowego) dla autobusów obsługujących komunikację miejską. Czasami jest również wykorzystywany chodnik jako peron dodatkowy przy wjeździe na pętlę koło warzywniaka.

Na pętli mają swój początek i koniec autobusy linii dziennych: B, D, 71, a przejazdem 54, 65, 531, 532 i 534. Obok pętli przejeżdżają takie linie jak: 66, 77, A i E.

foto: Janusz Światowy, pętla Słoneczne 2011 rok

Na pętli postawiono pawilon typu „Bamar”, w którym znajduje się kasa biletowa i dyspozytornia liniowa, postawiona przez Zakład Naprawczy Mechanizacji Rolnictwa z Reska w 1992 roku na zlecenie firmy komunikacyjnej. Stoi również wiata przystankowa.

foto: Janusz Światowy, pętla Słoneczne 2012 rok

W dniach 12 - 30 września 2011 kasa biletowa Słoneczne na pętli autobusowej była nieczynna z powodu wymiany pawilonu socjalno - kasowego na nowy. Stary dziewiętnastoletni nie spełniał warunków BHP.

foto: Janusz Światowy, pętla Słoneczne 2011 rok

W dniach 22 luty - 22 kwietnia 2013 trwał remont peronów na pętli autobusowej Osiedle Słoneczne (u zbiegu ulic Łubinowej i Przelotowej). Autobusy linii B, D, 54, 65 i 71 zatrzymują się tak, jak przed remontem peronów. Zdecydowanie poprawił on komfort wjazdu na pętlę i wyeliminował problem zahaczania zderzaków pojazdów z przystankami.

Na przełomie maja/czerwca 2013 roku uruchomiono elektroniczną tablicę Systemu Dynamicznej Informacji Pasażerskiej na "kurzej stopce", która informuje o godzinach odjazdów autobusów z pętli.

foto: Janusz Światowy, pętla Słoneczne 2018 rok

Przebudowa skrzyżowania ulic Łubinowej, Nałkowskiej, Przelotowej i Handlowej w lutym 2017 roku skutkowało powstaniem ronda przy Pętli Słoneczne, które usprawniło i uspokoiło przejazd samochodów na tym skrzyżowaniu. Wybudowane rondo jest realizacją jednego z projektów Szczecińskiego Budżetu Obywatelskiego. Po czterech latach od budowy uzyskała nazwę "Przy pętli".

Z dniem 29 stycznia 2018 roku, ZDiTM zmienił siatkę połączeń linii autobusowych na Prawobrzeżu z powodu oddania do eksploatacji części autobusowej, węzła przesiadkowego tramwajowo - autobusowego pętli Turkusowa.

Od tego momentu zmieniła się organizacja ruchu autobusów na pętli. I tak:

• peron I - rezerwowy,
• peron II - linia 79, 531, 534,
• peron III - linia 54, 55, 65, 71, 91, 534 przejeżdżają,
• peron IV - linia B,
• przystanek Osiedle Słoneczne (Łubinowa) kierunek Bukowe zatrzymują się autobusy linii 66, 77, 97, 532,
• przystanek Osiedle Słoneczne kierunek Struga zatrzymują się autobusy linii 66, 71, 77, 91, 97, 532,
• przystanek Osiedle Słoneczne (Przelotowa) kierunek osiedle Bukowe zatrzymują się autobusy linii 54, 55, 65, A, 531.
Nie kursuje linia D - została zlikwidowana.

Od 9 października 2021 roku autobusy linii B kursują na wydłużonej trasie Osiedle Arkońskie – Osiedle Bukowe. Przystanki „Osiedle Słoneczne” zlokalizowane saa w ciągu ulicy Łubinowej (przystanki wspólne z liniami 66, 77 i 97). Na wydłużonym odcinku obsługiwane są dotychczasowe przystanki linii A: „Kolorowych Domów” i „Osiedle Bukowe”. Częstotliwość kursowania nie uległa zmianie.

1 września 2022 roku zlikwidowano linię 71, jej rolę przejęła linia 84, która kursuje na zmienionej trasie: Turkusowa – Przelotowa – Łubinowa – Struga – Gryfińska – Batalionów Chłopskich – rondo Ułanów Podolskich – Walecznych – Mączna – Kolorowych Domów – Chłopska – Nad Rudzianką – Gwarna – Dąbska – Niedźwiedzia – Kijewo.

Wybrane kursy wykonywane są na wydłużonej trasie do pętli „Zakłady Mięsne”. Kursy wykonywane co 20 minut we wszystkie dni tygodnia, ale w dni powszednie po godzinie 18 oraz w dni wolne od pracy przez cały dzień, co drugi kurs wykonywany na skróconej trasie Turkusowa – Rondo Ułanów Podolskich (na odcinku Rondo Ułanów Podolskich – Kijewo, w tym czasie obowiązuje 40-minutowa częstotliwość kursowania). Na pętli „Turkusowa” przystanek dla wsiadających dla linii 84 jest wspólny z linią 91 (nr 86945). Obsługę ulicy Jasnej w dalszym ciągu zapewnia linia 65, której częstotliwość kursowania nie ulegnie zmianie.

Obecnie swój przystanek końcowy na pętli „Osiedle Słoneczne” mają wyłącznie autobusy linii 79 w kierunku Jezierzyc, które pojawiają się na tutaj w dni powszednie w godz. 5:25-18:30. Przejazdem na pętli pojawiają się linie dzienne 54, 65, 84, 91 i 94 w kierunku Turkusowej oraz nocne 531, 532 i 534. Naprzeciw pętli na przystanku przelotowym zatrzymują się linie 66, 77, 91, 94, 97 i B.

Z dniem 1 lipca 2024 roku, po 33 miesiącach przerwy (od 9 listopada 2021 roku) na ulice miasta wróciła linia A, ale startuje i kursuje z innej lokalizacji i na innej trasie niż poprzednio tj. z pętli osiedla Słonecznego w kierunku Ludowej.

* * *