Pętla Łasztownia

* * *

Temat "Pętla tramwajowa Łasztownia - projekt" została opracowana na podstawie materiałów znajdujących w archiwum Tramwajów Szczecińskich sygnatura akt TJ-221, 35/308, 35/381 z lat 1974 – 95.

* * *

Łasztownia - jej wschodnie, południowe i północne krańce obramowane są wodami Odry, Parnicy, Kanału Zielonego, Duńczycy i Kanału Wrocławskiego. Położona po prawej stronie Odry, vis a vis Starego Miasta, połączoną z nim mostem Długim. Historia tej wyspy od średniowiecza jest ściśle związana z dziejami szczecińskiego portu.

Projektowana pętla tramwajowa

Budowa pętli tramwajowej na Łasztowni powiązana została głównie z projektowaną budową trasy Szczecińskiego Szybkiego Tramwaju właśnie w tym rejonie. O potrzebie budowy Szczecińskiego Szybkiego Tramwaju mówiono już w połowie lat 50 XX wieku, która była niezbędną inwestycją usprawniającą komunikację aglomeracji szczecińskiej między Prawobrzeżem a Centrum. W międzyczasie rozpoczynano budowę Trasy Zamkowej i wiaduktów nad ulicą Energetyków. Powiązano to również z porządkowaniem dróg lokalnych i zagospodarowania na Łasztowni, budową rurociągu miedwiańskiego oraz projektowanym remontem Mostu Długiego, który miał się odbyć w 1988 roku /wymiana przęsła zwodzonego na stały i remontu podpór/.

Połączenia poprawiające komunikację powstawały prze wiele lat, że wspomnę tylko o przebudowie ulicy Gdańskiej i budowie estakady nad torami kolejowymi, oraz wspomnianą wyżej Trasę Zamkową.

Według wielokrotnie wysuwanych postulatów Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej pętla tramwajowa w rejonie ulicy Energetyków pomiędzy Mostem Długim a Portowym usprawniłaby eksploatację linii tramwajowych na podejściu do i z centrum przy kierowaniu taboru w ulicę Gdańską i z powrotem oraz byłaby konieczna z chwilą zlikwidowania prawo skrętu tramwajów z ulicy Wyszyńskiego w ulicę Vasco da Gama, co przy trudnościach eksploatacyjnych wykorzystywano jako jednokierunkową prowizoryczną pętlę.

W lutym 1987 roku WPKM podał wymogi odnośnie budynku dyspozytorni na projektowanej pętli tramwajowej na Łasztowni. Odbiorcą tych wymogów była Wojewódzka Dyrekcja Inwestycji – Oddział Budowy Tras Komunikacyjnych w Szczecinie mieszcząca się przy ulicy Bulwar Gdański 2.

Wymogi dla budowy budynku były następujące:

• pomieszczenia dla dyspozytorów dla 3 osób /w tej części winny znajdować się urządzenia do automatycznej kontroli ruchu wg zasad dla szybkiego tramwaju, sprzęt łączności bez i przewodowej i sanitariat/,
• pomieszczenia socjalne dla obsługi /pokój do spożywania posiłków dla 12 osób, pomieszczenia kuchennego podgrzewania posiłków regeneracyjnych i napojów, magazynek z przebieralnią, wc z umywalką i bieżącą wodą/,
• pomieszczenia dla pogotowia technicznego z warsztatem /z łazienką, wc i podręcznym magazynkiem/,
• poczekalnia dla 50 osób,
• zapewnienie systemu łączności przewodowej wewnętrznej pomiędzy dyspozytornią a pomieszczeniami i przystankami /sygnalizacja odjazdowa/,
• zalecono aby budynek z pomieszczeniami dla dyspozytorów znajdował się na wyższym poziomie około 6 metrów nad poziomem terenu, aby zapewnić widoczność całej pętli.

Z projektowanej budowy pętli tramwajowej w tym rejonie, wybudowano tylko budynek dyspozytorni, który był użytkowany przez jakiś czas przez Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania. Później opuszczony, rozszabrowany przez złomiarzy. W nowych opracowaniach już nie wspomina się o pętli na Łasztowni, gdyż trasa szybkiego tramwaju ma prawdopodobnie biec przez centrum na Gumieńce czy Krzekowo /przeprowadzono remonty torów i założono nową trakcję napowietrzną/.

Ostatni akord

Na przełomie listopada i grudnia 2010 roku został rozebrany budynek dyspozytorni przy planowanej niegdyś pętli tramwajowej. W pejzażu miasta istniał prawie trzy dekady. Starsi mieszkańcy miasta nazywali go "trzecim grzybkiem" (grzybek na Bramie Portowej i przy Baltonie na ulicy Gdańskiej).

Miejsce po dyspozytorni w przyszłości będzie przeznaczone pod rondo, które ma powstać w tym miejscu. Na razie ma tu być skwer. Miasto równiez myśli zrobić tu parking dla planowanego tymczasowego "namiotu" opery szczecińskiej. Czas pokaże co będzie.

Nowa jakość

Na Łasztowni mieszczą się liczne restauracje, kawiarnie, sklepy, Morskie Centrum Nauki (budowę Morskiego Centrum Nauki rozpoczęto w 2019 roku, wykonawcą była firma Erbud S.A. z Warszawy, która wykonała inwestycję za ponad 91 mln złotych brutto. Budynek kształtem przypomina kadłub statku o wysokości 14 metrów i długości 122 metrów. Na dachu znajdują się taras widokowy i restauracja), a także centrum biznesowe Lastadia Office (wybudowana w latach 2010 - 2013). W 2012 roku spółka CSL International nabyła jeden z budynków starej rzeźni, który po rewitalizacji stał się siedzibą firmy (2015 rok). Jednocześnie różne firmy powoli zagospodarowywały pozostałe budynki rzeźni.

Na sąsiedniej Wyspie Grodzkiej wybudowano szczecińską Marinę, którą to wyspę połączono stałym mostem na Łasztownię, a z dawnego nabrzeża "Starówka" nad Duńczycą zniknęły stare magazyny portowe i w tym miejscu wybudowano Morskie Centrum Nauki. W 2015 roku miasto przejęło znaczną część starej rzeźni i pustych terenów, co przyczyni się do lepszego zagospodarowania i rewitalizacji zabytkowych obiektów.

Fajnym akcentem tego miejsca są tzw. „dźwigozaury” - zabytkowe dźwigi portowe, podświetlane nocą. Jest również Pomnik Krzysztofa Jarzyny, ikony popkultury z filmu „Poranek Kojota” wg. projektu Ewy Bone i Ewy Kozubal, sfinansowany ze Szczecińskiego Budżetu Obywatelskiego (odsłonięty 10 grudnia 2021) oraz ulokowana nad brzegiem Odry, instalacja reklamująca miasto - napis „Szczecin” o wysokości 1,85 m, przy którym można zrobić pamiątkowe zdjęcie na tle Starego Miasta. W okresie letnim zapełnia się odwiedzającymi to miejsce mieszkańcami jak i turystami, dzięki licznym atrakcjom w ramach wesołego miasteczka „Holiday Park”, czy organizowanych cyklicznych uroczystości, koncertów i imprez.

7 maja 2021 roku, podpisano umowy na przebudowę układu drogowego Międzyodrza. Łączna wartość kontraktów, to ponad 120 mln zł brutto, którą prowadzi firma Firma Budowlano-Drogowa MTM S.A.z Gdyni. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej. Prace rozpoczęły się pod koniec maja 2021.

Inwestycja obejmowała przebudowę ulic Energetyków, Władysława IV oraz części ulic dojazdowych do portu (Spichrzowej, Zbożowej, Celnej, Świętego Floriana, części ulicy Bytomskiej oraz Bulwaru Śląskiego i Gdańskiego). Pracami objęte są jezdnie, ciągi piesze i pieszo-rowerowe, pojawi się oświetlenie uliczne.

W ciągu ulicy Energetyków wybudowane zostało duże rondo z rozjazdem torowiska, tak aby w przyszłości przedłużyć linię tramwajową na Łasztownię i przyszły Most Kłodny. W sąsiedztwie Trasy Zamkowej powstał parking park&ride. Pracami objęta została również infrastruktura podziemna.

Również przebudowie uległy ulice Rybnicka Kujota, Hryniewieckiego, Logistyczna oraz części ulicy Bytomskiej. Pracami objęte były jezdnie, ciągi piesze i pieszo-rowerowe, pojawiło się oświetlenie uliczne. Na skrzyżowaniu ulic Hryniewieckiego i Kujota powstało nowe rondo. Realizacja inwestycji zaplanowana została na dwa lata. Prace są na ukończeniu.

Mini pętla autobusowa

Autobusy na Łasztowni pojawiały zwykle przy okazji organizacji imprez, jednak wzrastająca popularność tego miejsca z roku na rok spowodowała, że w 2022 roku miasto zdecydowało o uruchomieniu stałych połączeń autobusowych na zlecenie Żeglugi Szczecińskiej, w ramach sezonowych linii obsługiwanych busami o pojemności 21 osób. Autobusy kursowały w piątki, soboty oraz niedziele w okresie od 1 lipca do 4 września z wyłączeniem dni 12–14 sierpnia i 19–21 sierpnia.

Nowe linie kursują ulicami Spichrzową i Zbożową do ulicy Nad Duńczycą, gdzie przy „Starej Rzeźni” znajdują się przystanki dla wsiadających i wysiadających, a autobusy zawracają na wydzielonym miejscu na parkingu dla samochodów. Do pętli zaczęły dojeżdżać dwie linie, linia 198 na trasie Plac Kościuszki < - > Łasztownia, i linia 199 na trasie Plac Rodła < - > Łasztownia.

* * *